Onderwijsonderzoeken

Titel
Teaching and Learning International Survey (TALIS) 2013
Korte omschrijving
Beleidsmakers, in Vlaanderen maar ook internationaal, nemen en onderzoeken initiatieven waarbij de focus expliciet ligt op het samenstellen, ontwikkelen en behouden van een uitmuntend lerarenpotentieel. TALIS 2013 stelt ons in staat een vanuit internationale optiek geïnitieerde waaier van onderzoeksvragen te beantwoorden. De focus ligt hierbij op opleiding en professionele ontwikkeling; lerarenbeoordelingen en feedback; schoolklimaat; schoolleiderschap; lesopvattingen en pedagogische praktijken. Daarnaast schuift deze studie een set onderzoeksvragen naar voren, direct ingegeven vanuit de eigen Vlaamse context. Deze hebben onder meer betrekking op (trends in) de kwantiteit en kwaliteit van professionaliseringinitiatieven (van leraren en schoolleiders), op de gepercipieerde aantrekkelijkheid van het lerarenberoep en op oorzaken en gevolgen van specifiek(e) lerarentekort(en).
Status
Afgerond
Startdatum
01/12/2011
Einddatum
30/09/2014
Omschrijving van het onderzoeksopzet

Zowel Vlaamse als internationale beleidsmakers nemen en onderzoeken initiatieven waarbij de focus expliciet ligt op de samenstelling,  de ontwikkeling en het behoud van een uitmuntend lerarenpotentieel. TALIS 2013 stelt het onderzoeksteam in staat om een vanuit internationale optiek geïnitieerde waaier van onderzoeksvragen te beantwoorden.

De focus ligt op opleiding en professionele ontwikkeling, lerarenbeoordelingen en feedback, schoolklimaat, schoolleiderschap, lesopvattingen en pedagogische praktijken.

Daarnaast brengt de studie een set van onderzoeksvragen naar voren die direct zijn ingegeven vanuit de eigen Vlaamse context. Die hebben onder meer betrekking op (trends in) de kwantiteit en kwaliteit van professionaliseringsinitiatieven van leraren en schoolleiders, op de gepercipieerde aantrekkelijkheid van het lerarenberoep en op de oorzaken en de gevolgen van specifieke lerarentekorten.

De gegevensverzameling bestaat uit een grootschalige survey in een representatieve steekproef van Vlaamse scholen (lager en 1ste graad secundair). Internationale vergelijkbaarheid is primordiaal: de internationale richtlijnen inzake steekproeftrekking strikt opvolgen, voorbereidende onderzoeksfasen, adaptatie van het onderzoeksinstrumentarium, de responsratio verzekeren, dataverzameling en data-analyse uitvoeren.

De Vlaamse resultaten worden opgenomen in de internationale databestanden en het internationaal TALIS-rapport. Na de oplevering van de databestanden gaat de aandacht uit naar de valorisatie binnen Vlaanderen. Als gevolg van wetenschappelijke gestrengheid verschaft TALIS 2013 valide, betrouwbare, vergelijkende informatie, onder meer onder de vorm van indicatoren en (voor de 1ste graad van het secundair onderwijs) trends ten opzichte van TALIS 2008.

Omschrijving van de onderzoeksresultaten

Blijven ontwikkelen als leraar en als schoolleider

Naast een stevige basisopleiding en de aanvangsbegeleiding aan het begin van de loopbaan , is een voortdurende professionele ontwikkeling gedurende de verdere carrière cruciaal. In Vlaanderen geven heel wat leraren (in beide onderwijsniveaus bijna 90%) aan dat ze in de voorbije 12 maanden aan professionele ontwikkeling hebben gedaan. Het volgen van cursussen of workshops, een zeer traditionele vorm van professionalisering, is in beide groepen duidelijk het populairst (van driekwart van de leraren in lager onderwijs tot bijna 80% in de eerste graad SO). Vlaanderen leunt hiermee aan bij de internationale gemiddelden.

Werken leraren samen?

Een leraar brengt een groot deel van zijn professioneel leven ‘alleen’ door. Verbazend is dat uiteraard niet, maar het valt toch op dat er tussen Vlaamse leraren minder vaak wordt samengewerkt dan in de andere onderwijssystemen waarover TALIS gegevens aanreikt. Samenwerken kan op heel wat manieren; bijvoorbeeld door les te geven in teams waarbij een nieuwe leraar wordt bijgestaan door een meer ervaren collega. In Vlaanderen zien we deze vorm van aanvangsbegeleiding echter zelden opduiken in zowel het lager onderwijs als de eerste graad secundair (resp. 10% en 12% van de leraren werkt in een school waar de schoolleider aangeeft dat er in teams wordt lesgegeven als vorm van aanvangsbegeleiding). Het internationaal TALIS-gemiddelde daarentegen bedraagt voor beide onderwijsniveaus 53%. Ook professionele ontwikkeling kan via samenwerking met collega’s. Deelname aan lerarennetwerken is hiervan een duidelijk voorbeeld; ook hier blijkt deze specifieke vorm van professionele ontwikkeling in Vlaanderen minder vaak voor te komen. Vlaamse leraren geven elkaar ook niet zo vaak feedback; in beide onderwijsniveaus geeft ongeveer één vijfde van de leraren aan feedback te krijgen van een collega-leraar. Vlaamse leraren ontvangen vooral feedback vanwege hun schoolleider (80% in het lager onderwijs; 70% in de eerste graad SO). Het is dan weer positief dat, bij zo’n driekwart van de leraren, het samenwerken met andere leraren wordt meegenomen als thema in de feedback. Toch is ook dit resultaat lager dan het internationale gemiddelde.

De taak van een schoolleider

Een schoolleider combineert dagelijks een veelheid aan rollen: personeelszaken behartigen, het schoolbudget beheren, communiceren met ouders ,…. Het opnemen van onderwijskundig leiderschap is ongetwijfeld een belangrijk element in dit geheel, maar blijkt in Vlaanderen minder evident dan gemiddeld in de in TALIS opgenomen onderwijssystemen: taken die typisch zijn voor onderwijskundig leiderschap komen in Vlaanderen minder aan bod. Vooral in de eerste graad SO zien we een beduidend verschil met de meeste andere onderwijssystemen. Ook uit de rapportering van hun tijdsbesteding komt naar voor dat Vlaamse schoolleiders relatief wat minder tijd besteden aan taken die verband houden met lesgeven en het curriculum.

 

Trefwoord
ONDERWIJZEND PERSONEEL
Thema
Internationaal vergelijkend onderzoek en projecten