Onderwijsonderzoeken

Titel
SONO Vrije ruimte 2019: "De tevredenheid van leerlingen en hun ouders over de ondersteuning geboden via het ondersteuningsmodel. Een casestudieonderzoek"
Korte omschrijving
Onderzoek in de vrije ruimte van SONO 2019
Status
Afgerond
Startdatum
01/02/2019
Einddatum
01/10/2019
Omschrijving van het onderzoeksopzet

Situering

Op  1  september  2017 trad een  nieuw  ondersteuningsmodel  in  werking  om scholen voor gewoon onderwijs te ondersteunen in het onderwijzen  van leerlingen met  specifieke onderwijsbehoeften. Dit nieuwe ondersteuningsmodel vervangt het GON, ION en de waarborgregeling. In functie van de evaluatie van dit nieuwe ondersteuningsmodel gaf minister Crevits het steunpunt SONO de opdracht om ook de ervaringen van leerlingen en hun ouders te onderzoeken.

Onderzoeksvragen

Volgende onderzoeksvragen staan centraal in dit onderzoek:

  • Hoe ervaren leerlingen, hun ouders en leraren de geboden ondersteuning in het kader van het ondersteuningsmodel? Waarover zijn ze tevreden? Waarover zijn ze niet tevreden? Waarom?
  • Hoe krijgt de ondersteuning concreet vorm? In welke mate is de ouder/leerling/leraar hierbij betrokken? Wie biedt ondersteuning? Hoeveel uur per week? Wanneer vindt de ondersteuning plaats? Waar (op school/in de klas/elders)? Wat beoogt de ondersteuning?
  • Wat zijn voorlopig ervaren effecten van de geboden ondersteuning (op academisch en psychosociaal vlak)? Wat was helpend en waarom? Komen de ervaren effecten overeen met de verwachtingen en zo neen, waarom niet?
  • Indien van toepassing: Hoe anders ervaren ze de ondersteuning in het kader van het ondersteuningsmodel t.o.v. eerder geboden GON-begeleiding.

 

Methode

Om onze onderzoeksvragen te beantwoorden werd een uitgebreid casestudieonderzoek uitgevoerd. Elke casus – 24 casussen in totaal – betreft een specifieke leerling met een (gemotiveerd) verslag of een leerling met een inschrijvingsverslag voor het buitengewoon onderwijs, die school liep in een school voor gewoon onderwijs en hierbij ondersteuning kreeg vanuit een ondersteuningsnetwerk of school voor buitengewoon onderwijs. De casussen werden geselecteerd via ondersteuningsnetwerken en scholen voor buitengewoon onderwijs. Via deze ondersteuningsnetwerken werden de leerling, diens ouders en de betrokken klasleraar/-titularis en ondersteuner benaderd. Van deze actoren werd een semigestructureerd interview afgenomen. De verzamelde data werden zowel horizontaal als verticaal geanalyseerd.

Omschrijving van de onderzoeksresultaten

Resultaten

Het rapport bespreekt de factoren die aanleiding geven tot tevredenheid respectievelijk ontevredenheid over de geboden ondersteuning.

Factoren die samenhangen met tevredenheid zijn de expertise en een open en op samenwerking gerichte houding van de ondersteuner, de gelijkgerichtheid tussen ondersteuners en leerkrachten en de mate waarin de ondersteuning op maat is van de behoeften van leerlingen en leerkrachten.  Voor de bevraagde ouders is ook de goede relatie tussen de ondersteuner en hun kind belangrijk (ondersteuner als steunfiguur/vertrouwenspersoon). De bevraagde leerkrachten hechten veel belang aan een samenwerkingsgerichte houding van de ondersteuner.

Men is ontevreden wanneer men een tekort aan tijd voor ondersteuning ervaart, wanneer men op school onvoldoende openstaat voor ondersteuning of inclusie, of wanneer de taak van de ondersteuner onduidelijk is. Leerlingen geven aan het moeilijk te hebben met hun ‘anders-zijn’ of met het feit dat ze ondersteuning krijgen.

Het onderzoek biedt zicht op de geboden ondersteuning. Het betreft voornamelijk handicapspecifieke ondersteuning, maar ook studiebegeleiding of vakinhoudelijke begeleiding. De ondersteuning wordt overwegend buiten de klas gegeven, doch soms ook in de klas en met betrokkenheid van klasgenoten. Er wordt ook leerkracht- en teamgericht gewerkt wanneer scholen en leerkrachten hiervoor openstaan. De ondersteuning wordt flexibel ingericht qua doel, inhoud, vorm en omvang. 

Betrokkenheid van ouders wordt gerealiseerd via formele overlegmomenten. Maar ouders voelen zich vooral betrokken wanneer er ook informeel over de ondersteuning wordt gecommuniceerd.

Leerlingen voelen zich betrokken wanneer er naar hun mening over de ondersteuning wordt gevraagd. 

Ervaren effecten van de ondersteuning voor de leerling zijn betere studievaardigheden of -resultaten, meer leermotivatie, betere en blijvende participatie, meer rust, welbevinden en zelfvertrouwen en een positief effect op sociale relaties.

Leerkrachten ervaren dankzij de ondersteuning meer ruimte en rust om aandacht te hebben voor andere leerlingen in de klas, een reductie van de werklast, steun op professioneel of persoonlijk vlak, een grotere bewustwording van de nood aan ondersteuning voor de leerling en het ervaren van de meerwaarde ervan en ten slotte een toename in handelingsbekwaamheid in het lesgeven aan leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften.

De bevraagde ouders en leerlingen die voordien GON/ION-begeleiding kregen, geven aan geen voorkeur te hebben voor het ene of andere systeem.  

Dit onderzoek houdt verband met onderzoekslijn 1.4.  

Thema
Steunpunt SONO
Themalijn
Onderzoeksdomein 1b: De lerende