Onderwijsonderzoeken

Titel
OBPWO 21.01 De doorlichting als hefboom voor onderwijskwaliteit. Stand van zaken en inbedding in een systeembreed kwaliteitsmonitoringsysteem
Korte omschrijving
Dit onderzoek biedt inzicht in welke de effecten zijn van de Inspectie 2.0-doorlichtingsaanpak in Vlaamse scholen en in welke (f)actoren (inspectie-, school-, gebruikers- en contextgebonden) een rol spelen in het verklaren van effecten van de doorlichting in scholen.
Status
Afgerond
Startdatum
01/06/2021
Einddatum
31/05/2023
Omschrijving van het onderzoeksopzet

Dit onderzoek biedt inzicht in welke de effecten zijn van de Inspectie 2.0-doorlichtingsaanpak in Vlaamse scholen en in welke (f)actoren (inspectie-, school-, gebruikers- en contextgebonden) een rol spelen in het verklaren van effecten van de doorlichting in scholen. Het onderzoek beschrijft ook hoe competent Vlaamse schoolleiders en leraren zijn in het gebruik van het OK-kader (Referentiekader voor Onderwijskwaliteit) en hoe variatie hierin te verklaren is. Daartoe wordt een multimethode design uitgerold bestaande uit survey-onderzoek in 100 scholen, 24 diepteinterviews met zorgvuldig geselecteerde schoolleiders en 10 gevalsstudies waarin schoolleiding en leraren betrokken worden. Daarnaast heeft deze studie de ambitie om gelijkenissen en verschillen tussen de doorlichting, het peilingsonderzoek (inclusief toekomstige gecentraliseerde toetsen) en internationaal vergelijkend onderzoek te beschrijven om van daaruit te komen tot manieren waarop deze verschillende bronnen en de daarbij horende data gecombineerd kunnen worden tot meer betrouwbare en accurate uitspraken over onderwijskwaliteit op systeem- en schoolniveau. Vanuit documentanalyse en crossinstrumenteel onderzoek tekent dit project mogelijke krijtlijnen uit voor de toekomstige systeembrede monitoring van onderwijskwaliteit.

Omschrijving van de onderzoeksresultaten

Op basis van de onderzoeksresultaten van het eerste deelrapport stellen de onderzoekers vast dat de vernieuwde doorlichtingsaanpak goed onthaald werd. Inspectie 2.0 kan echter maar fungeren als hefboom voor onderwijskwaliteit als bepaalde randvoorwaarden vervuld zijn. Zo zijn de professionaliteit en geloofwaardigheid van de betrokken inspecteur(s), de mate van onderwijskundig leiderschap van de schoolleider en het innovatief vermogen van het schoolteam belangrijke voorspellers die zorgen dat er met doorlichtingsresultaten aan de slag gegaan wordt. De (f)actoren die het ondernemen van actie het meest in de weg staan zijn een gebrek aan continuïteit in samenstelling van schoolteams en een gebrek aan (gepaste) ondersteuning.

De onderzoekers stellen vast dat er slechts een matige vertrouwdheid is met het OK-kader. Schoolleiders zijn er beduidend meer mee vertrouwd dan leerkrachten. De interviews leren ons dat vertrouwdheid met het OK-kader niet per definitie impliceert dat het ook een weg gevonden heeft binnen de schoolwerking. Daar waar dat wel het geval is, wordt het OK-kader omschreven als een instrument dat goede houvast, structuur en richting biedt. Om het OK-kader in meer scholen te doen landen, vormen het compenseren van een gebrek aan gebruiksvriendelijkheid en het inzetten op de gepercipieerde relevantie van het kader door de schoolleider de belangrijkste randvoorwaarden.

 

In het tweede deelrapport stellen de onderzoekers zowel gelijkenissen als verschillen vast wanneer ze het onderzoekproces van de externe kwaliteitsbronnen in kaart brengen. Een vergelijking van de resultaten van die bronnen wijst op een relatief convergent beeld op systeemniveau, zeker na controle voor achtergrondkenmerken. Wel zijn er ook steeds individuele scholen waarvoor de resultaten van verschillende bronnen voor externe kwaliteitszorg niet overeenkomen. Dit onderzoek toont ook dat de diversiteit onder de verschillende bronnen een meerwaarde is. Elke bron heeft zijn eigen doel en onderzoeksproces dat leidt tot bepaalde resultaten en conclusies. Door meerdere bronnen te combineren en een goed beeld te hebben wat elke bron wel en niet meet, kunnen de verschillende bronnen van externe kwaliteitszorg samen fungeren als een hefboom voor onderwijskwaliteit.

 

Op 26 oktober 2023 werd een seminarie georganiseerd over dit onderzoek (kwaliteitsmonitoring in het Vlaamse onderwijs). De presentatie staat hier. De opname van het seminarie staat hier.  

Promotor
  • Van Petegem Peter (Universiteit Antwerpen)
  • Aesaert Koen (KU Leuven)
  • Dockx Jonas (KU Leuven)
  • Vanhoof Jan (Universiteit Antwerpen)
Thema
OBPWO