In opdracht van de VLOR voerde het Centrum voor Taal en Onderwijs (KU Leuven) en het Steunpunt Diversiteit en Leren (UGent) in samenwerking met de Onderzoekseenheid Taal en Onderwijs (KU Leuven) en de School of Education van de Associatie KU Leuven een praktijkgerichte literatuurstudie uit naar het concept, de effecten en de verankering van talensensibilisering in het Vlaamse onderwijs. Opvallende conclusies waren de terminologische verwarring die het begrip talensensibilisering kenmerkte en de positieve effecten zowel op vlak van leerlingen (i.c. attitudes, motivatie, taalleerbereidheid) als van leerkrachten (i.c. attitudes) die uit het internationale onderzoek kwamen. Bij zwakkere leerlingen en bij tweetalige, allochtone leerlingen werden de grootste positieve effecten vastgesteld. Er werd echter naast de terminologische verwarring die er rond het begrip talensensibilisering in Vlaanderen heerst, ook een aantal andere pijnpunten blootgelegd. Enerzijds bleek het voorhanden zijnde lesmateriaal om aan talensensibilisering te werken eerder beperkt en weinig vernieuwend te zijn. Voor scholen die willen beginnen aan talensensibilisering kan het gebrek aan goed materiaal een ernstige drempel vormen. Goed materiaal werkt niet alleen drempelverlagend, maar kan ook het implementatieproces dat een school opzet om talensensibilisering binnen zijn talenbeleid te integreren, stevig ondersteunen. Anderzijds bleef de intensiteit waarmee een school aan talensensibilisering dient te werken om de bovenstaande positieve effecten te realiseren onduidelijk en voer voor discussie. Waar aan de ene kant slechts redelijk intensieve projecten (35 à 40 lesuren) positieve effecten konden voorleggen, waren er ook enkele projecten die met kleinere acties een positieve invloed konden uitoefenen. Met het oog op een deugdelijke implementatie van talensensibilisering in het Vlaamse onderwijs en met het oog op het overkomen van deze pijnpunten werden in het eindrapport van deze praktijkgerichte literatuurstudie 6 beleidsaanbevelingen geformuleerd: • Aanbeveling 1: maak talensensibilisering bekend bij de onderwijspraktijk; • Aanbeveling 2: stimuleer scholen om talensensibiliserend te werken in het kader van een talenbeleid; • Aanbeveling 3: ontwikkel een instappakket ‘talensensibilisering voor dummies’; • Aanbeveling 4: zet een proefproject talensensibilisering op; • Aanbeveling 5: werk aan attitudes in de lerarenopleiding; • Aanbeveling 6: professionaliseer professionele begeleiders om scholen te ondersteunen bij het opzetten van een krachtig talenbeleid. De conclusie van het eindrapport is duidelijk. Elke school kan talensensibiliserend werken om een openheid ten opzichte van talige diversiteit te ontwikkelen en om kennis en bewustzijn op te bouwen over de veelheid aan talen in de geglobaliseerde wereld waar de meeste kinderen dagdagelijks in functioneren. Talensensibilisering helpt scholen om de talige identiteit van alle leerlingen, en in het bijzonder anderstalige en dialectsprekende leerlingen, een positieve plaats te geven in het dagelijkse schoolleven. Alleen is het voor scholen niet evident om talensensibilisering vorm te geven in het kader van een talenbeleid op school. Een goed doordacht implementatietraject kan de nodige informatie en instrumenten opleveren aan alle betrokkenen in het Vlaamse onderwijsveld (beleid, ondersteuningsdiensten, scholen en leerkrachten) om het belang van talensensibilisering in te zien en er op een effectieve wijze aan te werken. Belangrijk hierbij is het vormen en professionaliseren van de pedagogische begeleidingsdiensten zodat zij autonoom verder aan de slag kunnen.
