Onderwijsonderzoeken

Titel
SONO 2.2 Teamteaching en collectief leren
Korte omschrijving
Onderzoekslijn 2.2
Status
Afgerond
Startdatum
01/07/2016
Einddatum
30/08/2020
Omschrijving van het onderzoeksopzet

Dit onderzoek bestaat uit twee delen: teamteaching en buitenschools leren. 

Het eerste deel beoogt diepgaand inzicht op te bouwen in bestaande praktijken van teamteaching in het Vlaamse basisonderwijs, met focus op beweegredenen en randvoorwaarden bij deze praktijken, alsook op de implicaties van teamteaching op leer- en ontwikkelingskansen van leerlingen, op professionalisering van leraren en op schoolontwikkeling. De doelstelling is het verkennen van beweegredenen en randvoorwaarden van Vlaamse basisscholen om teamteaching in te zetten en het analyseren van bestaande praktijken en processen van teamteaching. Door deze analyse wordt een doorgedreven inzicht ontwikkeld in de mechanismen waardoor teamteaching - onder gesitueerde randvoordwaarden - bepaalde (on)gunstige implicaties kan hebben op leer- en ontwikkelingskansen van leerlingen, op professionalisering van leraren en op schoolontwikkeling

De onderzoeksvragen voor dit onderzoek zijn:

  • Wat zijn beweegredenen en randvoorwaarden op leerling-, leerkracht- en schoolniveau die in acht genomen worden om teamteaching in te zetten op Vlaamse basisscholen?
  • Wat zijn implicaties van teamteaching in termen van: (1) individuele leer- en ontwikkelingskansen van leerlingen, (2) de professionalisering van leraren in het licht van het professioneel continuüm en (3) schoolontwikkeling of veranderingsmanagement?
  • Onder welke gesitueerde randvoorwaarden en beweegredenen leveren diverse teamteaching verschijningsvormen (on)gunstig gepercipieerde implicaties op voor leerlingen, leraren en de school als organisatie? 

Dit onderzoek maakt gebruik van een literatuurstudie, case studies in 6 scholen.

 

Het tweede deel focust op buitenschools leren dat staat voor leraren en schoolteams die leren van professionals buiten de eigen werkcontext door doelgericht samen te werken rond een gedeelde leervraag. De onderzoeksdoelstelling is het beter begrijpen van beweegredenen en uitkomsten van dergelijke samenwerking op niveau van leerlingen, leerkrachten(team) en school, en hoe deze zich verhouden tot processen van schoolontwikkeling. Volgende onderzoeksvragen staan centraal:

  • Voor welke leervragen/-doelen doen leraren en schoolteams beroep op externe (onderwijs)professionals?
  • Welke individuele en collectieve opvattingen van betrokken actoren bepalen dat leraren en schoolteams leren van (onderwijs)professionals buiten de eigen werkcontext?
  • Welke culturele en structurele factoren binnen en buiten de schoolorganisatie bepalen dat leraren en schoolteams leren van (onderwijs)professionals buiten de eigen werkcontext?
  • Welke implicaties heeft het leren van (onderwijs)professionals buiten de eigen werkcontext volgens leerkrachten en schoolteams op de eigen professionele ontwikkeling en op de leerlingen?
  • Hoe verhoudt het leren door samenwerken met (onderwijs)professionals buiten de eigen werkcontext zich tot schoolontwikkeling en welke mechanismen liggen hieraan ten grondslag?

 

Dit onderzoek maakt gebruik van case studies. 

Omschrijving van de onderzoeksresultaten

Deelstudie Teamteaching

In een uitgebreide literatuurstudie wordt gerapporteerd over de verschillende vormen van teamteaching en de beweegredenen, randvoorwaarden en implicaties van teamteaching op leerling-, leerkracht en schoolorganisatieniveau. Dit is vertaald in een praktijkbrochure In het rapport met 6 case studies wordt nagegaan welke beweegredenen en randvoorwaarden de leerkrachten formuleerden om teamteaching te realiseren. Men keek ook naar implicaties voor leerlingen en voor leraren(teams). Bijkomende informatie over de case studies staat in de korte samenvatting.

 

Deelstudie collectief leren

Dit deelonderzoek focust op collectief leren van leraren(teams) via samenwerking met externe (onderwijs)professionals. Collectief leren is immers niet enkel schoolgebonden maar gaat ook ruimer (bijvoorbeeld CLB, PBD, lokale organisaties, ouders).  Via een literatuurstudie  en casestudies werden er op school- en klasniveau geanalyseerd wie, waarom, hoe en waartoe samenwerkt in functie van professionaliseren. Dit onderzoek besluit dat er zelden een samenwerking met externen opgezet wordt vanuit expliciete leervragen maar dat het vooral gebeurt vanuit een nood aan samenwerking over inhoudelijke leerthema's (bijvoorbeeld geïntegreerde zorg en leerlingenbegeleiding, professionele ontwikkeling van leraren). Het onderzoek distilleert ook culturele en structurele factoren die nodig zijn om tot collectief leren te komen.

In dit deelonderzoek zijn ook volgende instrumenten beschikbaar:

Onderwijsniveau
lager onderwijs
Thema
Steunpunt SONO
Themalijn
Onderzoeksdomein 2: De leraar en de school als organisatie