Onderwijsonderzoeken

OBPWO 00.06 Het welbevinden van de leerkracht: de ontwikkeling van een bevragingsinstrument voor het meten van het welbevinden van leerkrachten basis- en secundair onderwijs

Er zijn signalen dat leerkrachten een bijzondere doelgroep vormen voor jobgerelateerde psychosomatische klachten. Kwetsbaarheid is inherent aan hun beroep, maar er zijn aanwijzingen dat de werkplaatscondities van hoge invloed zijn op de wijze waarop leerkrachten omgaan met risicofactoren. In dit onderzoek wordt een instrument (een schriftelijke vragenlijst) ontwikkeld dat kan peilen naar de mate waarin leerkrachten zich al dan niet welbevinden op school, nagaan welke inspanningen de school doet om de inspanningen te verhogen en bronnen van kwetsbaarheid opsporen die verwijzen naar het beleid op macroniveau. Belevingsaspecten, indicatoren, stressoren en schoolkenmerken zullen worden geselecteerd op basis van literatuur en panelgesprekken met leerkrachten en directies. Het instrument wordt ontwikkeld en getest vooraleer het op grote schaal wordt afgenomen met het oog op statistische analyses. Uit panelgesprekken en de proefafname zal moeten blijken of een afzonderlijk instrument noodzakelijk is voor leerkrachten basis- en secundair onderwijs.

Afgerond

01/10/2000

31/08/2002

Er zijn signalen dat leerkrachten een bijzondere doelgroep vormen voor jobgerelateerde psychosomatische klachten. Kwetsbaarheid is inherent aan hun beroep, maar er zijn aanwijzingen dat de werkplaatscondities van hoge invloed zijn op de wijze waarop leerkrachten omgaan met risicofactoren.

In dit onderzoek wordt een instrument (een schriftelijke vragenlijst) ontwikkeld dat kan peilen naar de mate waarin leerkrachten zich al dan niet welbevinden op school, nagaan welke inspanningen de school doet om de inspanningen te verhogen en bronnen van kwetsbaarheid opsporen die verwijzen naar het beleid op macroniveau.

Belevingsaspecten, indicatoren, stressoren en schoolkenmerken zullen worden geselecteerd op basis van literatuur en panelgesprekken met leerkrachten en directies.

Het instrument wordt ontwikkeld en getest vooraleer het op grote schaal wordt afgenomen met het oog op statistische analyses. Uit panelgesprekken en de proefafname zal moeten blijken of een afzonderlijk instrument noodzakelijk is voor leerkrachten basis- en secundair onderwijs.

Het doel van dit onderzoek was niet om het individuele welbevinden van een leerkracht te meten. Het onderzoek wilde focussen op het gemiddeld welbevinden van de leerkrachten op een bepaalde school.

Leerkrachten uit basis- en secundair onderwijs rapporteren dat ze dat ze een redelijk tot zeer goed algemeen welbevinden hebben. Schoolgrootte, onderwijsnet en zelfs kenmerken van de leerlingenpopulatie spelen geen rol in het verklaringsmodel voor het algemeen welbevinden van leerkrachten. De belangrijkste aanwijzing is leeftijd gerelateerd (vast benoemd, aantal dienstjaren).

De centrale rol op van de eigen doelmatigheidsbeleving valt op. Daarnaast  hebbende mate waarin men minder werkdruk ervaart, de collegialiteit, de houding tegenover onderwijsvernieuwing en de relatie met de ouders een positief effect. Ook de mate waarin men door de directie ondersteund wordt heeft een significante invloed op het algemeen welbevinden, maar wel op een indirecte manier. Belevingsfactoren die het welbevinden van leerkrachten beïnvloeden liggen op schoolniveau.

De vragenlijst werd afgenomen representatieve steekproef van ongeveer 2000 leerkrachten. 

OBPWO