Onderwijsonderzoeken

Een capaciteitsmonitor voor het leerplichtonderwijs

Het doel van deze oproep is om de capaciteitsmonitor opnieuw af te nemen op zo’n manier dat de vergelijkbaarheid met de eerste afname uit 2015 gegarandeerd kan worden. Dit betekent dat het reeds ontwikkelde rekenmodel dat toelaat om de lokale capaciteitsbehoeften te berekenen op basis van een vergelijking tussen vraag- en aanbodzijde, maximaal wordt toegepast. Op deze manier kunnen we opnieuw een accuraat beeld krijgen van de capaciteitsbehoeften voor de komende jaren per gemeente (of een andere bestuurlijke of regionale indeling). Voorafgaand aan het opstellen van de nieuwe prognoses vragen we ook een rapportage over de afwijking van de prognoses uit de vorige afname van de eerste afname van de capaciteitsmonitor ten opzichte van de effectieve inschrijvingsgegevens van de recente schooljaren.

Afgerond

15/12/2017

15/09/2018

De vraag naar basisonderwijs stijgt structureel in Vlaanderen, doch met wisselende snelheden. Na een periode van milde groei wordt vanaf schooljaar 2021-2022 weer een sterkere groei van het leerlingenaantal verwacht. De stijging zal het sterkst zijn in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en, zij het in mindere mate, in de provincies Vlaamse Brabant en Antwerpen.

In absolute cijfers verwachten 29 gemeenten tegen 2024-2025 een tekort van minstens 250 plaatsen in het basisonderwijs, waarbij in 10 gemeenten het tekort oploopt tot meer dan 500 plaatsen en in 4 gemeenten meer dan 1000 plaatsen. In relatieve cijfers zien we in 5 gemeenten dat het aanbodtekort hoger is dan 20%, in 14 andere gemeenten bedraagt het 10-20%, in nog 33 andere gemeenten is het aanbodtekort 5-10%.  Zoals te verwachten situeren de grootste aanbodtekorten zich in de gebieden waar de vraag sterk toeneemt. De duidelijkste concentratie van tekorten situeert zich in en rond het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, in mindere mate is dit het geval rond Gent en Antwerpen, Mechelen, Aalst, Leuven, Roeselare en Turnhout.

Vanaf 2015-2016 zit Vlaanderen in een periode van zeer sterke stijging van het aantal leerlingen in het secundair onderwijs. De leerlingenaantallen in het gewoon secundair onderwijs zullen sterk blijven toenemen tot het schooljaar 2025-2026. In deze tien jaar tijd wordt er een stijging van bijna 75 000 leerlingen verwacht. Gemiddeld zal de vraag naar secundair onderwijs in Vlaanderen in 2025-2026 16,8% hoger liggen dan in 2015-2016.

In absolute cijfers verwachten 60 gemeenten tegen 2024-2025 een tekort van meer dan 250 plaatsen, waarvan 26 meer dan 500 plaatsen en waarbij het in 12 gemeenten gaat over tekorten van meer dan 1000 plaatsen. Het grootste tekort wordt verwacht in Antwerpen waar in 2024-25 7555 plaatsen tekort zijn. Dan volgen Gent (4268), Sint-Niklaas (2881) en Leuven (2121). Gesommeerd over alle fusiegemeenten bedraagt het aanbodtekort 64 058 plaatsen. In relatieve cijfers zien we dat in 9 gemeenten het aanbodtekort in 2024-2025 hoger is dan 33%, in 18 andere gemeenten bedraagt het 25-33%, in nog 15 andere gemeenten is het aanbodtekort 20-25%. In onderwijszones met de grootste tekorten zijn er vaak tekorten in alle verschillende onderwijsvormen.

Dit rapport beschrijft de resultaten van de tweede afname van de ‘capaciteitsmonitor’. Een eerste afname vond plaats in 2015. De resultaten van 2015 worden in dit rapport geüpdatet op basis van de nieuwe bevolkingsprognoses van Statistiek Vlaanderen, die begin 2018 beschikbaar werden gesteld.

Het rapport is een beschouwende analyse en synthese van zowel de vraag naar als het aanbod van schoolcapaciteit in het gewoon basis- en secundair onderwijs in Vlaanderen. Het bevat een korte beschrijving van de methode, meta-analyses over de evoluties van de vraag in het basis- en secundair onderwijs en een inschatting van de te verwachten capaciteitsnoden in het schooljaar 2024-2025. Deze inschatting wordt bepaald door de verwachte vraag af te zetten tegen het verwachte aantal beschikbare plaatsen in scholen. De capaciteitsnoden worden weergegeven op het niveau van de fusiegemeenten. Voor het basisonderwijs worden ook analyses gemaakt op niveau van binnenstedelijke gebieden. Voor het secundair onderwijs vinden er extra analyses plaats op het niveau van de onderwijszones.

Ad hoc