Onderwijsonderzoeken

De International Computer and Information Literacy Study (ICILS) is een internationaal vergelijkend onderzoek naar leerlingenprestaties in  digitale vaardigheden. De International Association for the Evaluation of Educational Achievement (IEA) coördineert het onderzoek.

Met ICILS wordt dus geëvalueerd hoe het staat met de digitale vaardigheden van leerlingen, en meer bepaald de computer- en informatiegeletterdheid (in het Engels ‘Computer and Information Literacy’, kortweg CIL) en het computationeel denken (in het Engels ‘Computational Thinking’, kortweg CT) van leerlingen. Computer- en informatiegeletterdheid bestaat uit vier componenten: inzicht in computergebruik, het verzamelen van informatie, het produceren van informatie en digitale communicatie. Computationeel denken is het vermogen om problemen uit de fysische en virtuele omgeving te begrijpen en op te lossen met behulp van methoden en technieken uit de computerwetenschappen. ICILS wordt afgenomen in het tweede jaar van het secundair onderwijs. De leerlingprestaties in computer- en informatiegeletterdheid en computationeel denken worden gemeten aan de hand van digitale toetsen in een interactieve toetsomgeving Daarnaast verzamelt de studie ook achtergrondinformatie omtrent de thuis- en schoolomgeving aan de hand van vragenlijsten voor de leerling, de leerkracht, de directie en de ICT-coördinator van de school. Zo kunnen alle resultaten steeds in de juiste context geïnterpreteerd worden.

Vlaanderen neemt in 2023 voor het eerst deel aan ICILS. ICILS werd eerder al afgenomen in 2013 en 2018. 

De eerste resultaten voor Vlaanderen worden in internationaal vergelijkend perspectief 

• Vlaanderen scoort hoog in de ranking, met slechts enkele landen die hoger scoren, maar kent een relatief kleine groep hoogpresteerders en een aanzienlijke groep laagpresteerders. De groep laagpresteerders in Vlaanderen ligt ver onder het internationale gemiddelde, toch zeker wat computer- en informatiegeletterdheid betreft. 
• Diverse achtergrondkenmerken van de leerlingen, zoals geslacht, thuistaal en SES, alsook kenmerken uit de thuisomgeving, zoals het beschikken over een stabiele internetverbinding, hangen samen met de leerlingprestaties. 
• Leerlingen uit verschillende basisopties scoren significant verschillend van elkaar. 
• Vlaanderen scoort internationaal hoog op vlak van ICT-infrastructuur, maar lager op ICT-gebruik in de klas en het aanleren van ICT-vaardigheden en computationeel denken op school. ICT wordt vooral in specifieke ICT-vakken gebruikt, wat wijst op een eerder geïsoleerde aanpak. Leerlingen die vaker generieke digitale tools gebruiken tijdens de lessen, zoals tekstverwerkings- of presentatiesoftware, scoren hoger voor computer- en informatiegeletterdheid. Hetzelfde geldt voor leerlingen die aangeven om buiten de schoolomgeving internetgerelateerde taken te leren uitvoeren. 
• Leerlingen die vaak ICT gebruiken als afleiding tijdens huiswerk, bijvoorbeeld voor het bekijken van sociale media, scoren lager voor computationeel denken. Vlaamse leerlingen voelen zich over het algemeen bekwaam in generieke ICT-taken, zoals het zoeken naar informatie op het internet, maar minder in specifieke ICT-taken, bijvoorbeeld werken in een programmeeromgeving. Het gevoel van bekwaamheid hangt samen met de prestaties voor zowel computer- en informatiegeletterdheid als computationeel denken. 
• Vlaamse leraren voelen zich bekwaam in algemeen ICT-gebruik maar uiten een nood aan professionalisering rond het pedagogisch-didactisch inzetten van ICT in de klaspraktijk. Leerlingen in scholen met een visie op het gebruik van ICT om het lesgeven en leren te verbeteren, scoren hoger voor computationeel denken. 

Een tweede rapport brengt het pedagogisch-didactisch handelen en de vakinhoudelijke kennis en vaardigheden van leraren op het gebied van digitale vaardigheden in kaart . Daarbij wordt onderzocht hoe deze componenten samenhangen en in welke mate ze gerelateerd zijn aan leerlingprestaties en kenmerken van leerlingen, leraren en scholen. Dit rapport is voor midden 2025.