Onderwijsonderzoeken

SONO 1.5 Taalstimulerende maatregelen in de praktijk

Onderzoekslijn 1.5

Afgerond

01/09/2016

30/08/2020

In het onderwijsbeleid van de Vlaamse regering nemen taalstimulering Nederlands en taalbeleid een centrale plaats in. Door de invoering van onder meer de verplichte taalscreening en de toolkit breed evalueren probeert de overheid schoolteams te sensibiliseren, te stimuleren en te ondersteunen om de taalvaardigheid Nederlands van alle leerlingen te bevorderen en zo gelijke onderwijskansen te garanderen.

In dit onderzoek worden de taalscreeningspraktijken en de taalstimulerende maatregelen die basis- en secundaire scholen ondernemen in kaart gebracht. Daarnaast wordt onderzocht wat de effecten van die praktijken en maatregelen zijn op de taalvaardigheid Nederlands van de leerlingen, rekening houdend met een aantal kenmerken van de scholen en leerlingen, zoals ligging en GOK-indicatoren. Volgende onderzoeksvragen staan centraal;

• Op welke wijze wordt de taalvaardigheid Nederlands van leerlingen gescreend en geëvalueerd in Vlaamse basis- en secundaire scholen?
• Welke taalstimulerende maatregelen worden door basis- en secundaire scholen genomen met het oog op het verhogen van de taalvaardigheid Nederlands van hun leerlingen?
• Wat is het effect van de taalscreening en de taalstimulerende maatregelen die door schoolteams worden genomen op de taalvaardigheid Nederlands van de leerlingen?
• Welke factoren beïnvloeden de implementatie en de effecten van deze maatregelen?

 

Dit onderzoek maakt gebruik van een steekproef (30 basisscholen, 50 secundaire scholen). De 3 best en zwakst scorende scholen in zowel basis- als secundair onderwijs worden vervolgens kwalitatief bestudeerd. 

1. Reviewstudie

Het eerste rapport is een uitgebreide literatuurstudie met als titel: "Helpen talenbeleid en taalscreening taalgrenzen verleggen? Een reviewstudie naar effectieve taalstimuleringsmaatregelen”. In deze reviewstudie wordt de impact van taalstimulering, taalscreening en talenbeleid op de taalvaardigheid van leerlingen en de implementatie ervan door scholen in kaart gebracht vanuit een analyse van nationaal en internationaal onderwijs- en taalverwervingsonderzoek.

Daarbij worden volgende vragen gesteld:

• Welke taalstimulerende maatregelen bevorderen de taalvaardigheid van leerlingen?
• Wat maakt een taalscreening en een schooltalenbeleid effectief?
• Zijn centrale taaltoetsen een alternatief voor breed evalueren en gedecentraliseerd toetsen?
• Welke factoren spelen een rol bij de implementatie van schooltalenbeleid?
• Wat weten we wel op basis van wetenschappelijk onderzoek en wat weten we niet? 

Naast de integrale reviewstudie, maakte de onderzoekers ook een korte samenvatting.

 

2.   Deelrapporten

Het empirisch onderzoek is gebaseerd op enquêtes en focusgroepgesprekken bij leerlingen, leerkrachten en talenbeleidsleden in Vlaamse scholen. De resultaten werden gerapporteerd in vier aparte deelrapporten.

• Deelrapport lager onderwijs - kwantitatieve analyses Taalstimulerende maatregelen in de praktijk. Kwantitatief onderzoek naar talenbeleid in lagere scholen (SONO/ 2018.OL1.5/2)
• Deelrapport secundair onderwijs - kwantitatieve analyses Talenbeleid en taalscreening in secundaire scholen. Praktijk, implementatie en impact (SONO/2019.OL1.5/1)
• Deelrapport lager onderwijs - kwalitatieve analyse (focusgroepen) Taalstimulerende maatregelen in de praktijk. Case-studies naar talenbeleid in lagere scholen (SONO/2020.OL1.5/1)
• Deelrapport secundair onderwijs -kwalitatieve analyse (focusgroepen) Taalstimulerende maatregelen in de praktijk: Case-studies naar talenbeleid in secundaire scholen (SONO/2020.OL1.5/2)

3. Syntheserapporten

De bevindingen uit de deelrapporten werden geïntegreerd in twee syntheserapporten. In de syntheserapporten worden de onderzoeksresultaten samengevat met beleidsaanbevelingen ten aanzien van de overheid, onderwijsonderzoekers, schoolteams en onderwijsverstrekkers.

• Het eerste syntheserapport "Helpt talenbeleid taalgrenzen verleggen?" brengt de bevindingen samen over het talenbeleid van de scholen in het lager en secundair onderwijs.
• Het tweede syntheserapport focust op de taalscreening: "Taalvaardigheid screenen aan de start. De implementatie en implicaties van een verplichte low-stakes taalscreening in lagere en secundaire scholen". 

Bekijk zeker de kennisclip Waarom taalbeleid? en de kennisclip Wat houdt een goed talenbeleid in?

Steunpunt SONO

Onderzoeksdomein 1b: De lerende