Inschrijven

De inschrijvingen zijn afgesloten.

Startpagina

Hoe kan je als leerkracht in een basisschool de taalvaardigheden van alle leerlingen stimuleren met volop aandacht voor leerlingen met nood aan taalsteun? Hoe kan je samen met je collega’s een gelijkgerichte aanpak ontwikkelen? Wil je daarbij inspiratie krijgen uit ervaringen van andere scholen in het opzetten van taalintegratietrajecten? Schrijf je in voor deze inspiratiedag. 

Sinds het schooljaar 2021-2022 worden alle leerlingen in het gewoon basisonderwijs bij het begin van hun leerplicht gescreend op hun kennis van de onderwijstaal. Dit gebeurt in alle scholen met de KOALA-screening. Voor leerlingen waarvan de KOALA-screening aangeeft dat de beheersing van de onderwijstaal onvoldoende is, moet de school een taalintegratietraject organiseren (een taalbad of volwaardig alternatief).

De overheid nam verschillende initiatieven om scholen daarbij te ondersteunen. Een eerste initiatief was de ontwikkeling van een ‘Praktijkgids voor taalondersteuning in kleuter-, lager en secundair onderwijs’. Daarnaast financierde de Vlaamse overheid prioritaire nascholingsprojecten voor schoolteams die gedurende twee jaar  taalintegratietrajecten opzetten volgens inzichten beschreven in de praktijkgids. Vier nascholingsprojecten ondersteunen scholen - en leerkrachten in het bijzonder - zowel op inhoudelijk als procesmatig vlak om de inzichten verder te verspreiden en te implementeren. Een derde belangrijk initiatief is het evidence-informed onderzoek ‘Les in lezen’ dat resulteerde in een handige inspiratiegids met concrete tips voor in de klas.

Op deze inspiratiedag:

* reiken we de belangrijkste bouwstenen aan uit de praktijkgids voor taalondersteuning;

* kan je je laten inspireren door praktijkvoorbeelden uit de vier lopende prioritaire nascholingsprojecten die elk op een aspect van hun traject inzoomen.

De doelgroep van deze inspiratiedag zijn kleuterleerkrachten, leerkrachten lager onderwijs, schoolleiders basisonderwijs maar ook pedagogische begeleidingsdiensten en lerarenopleidingen. Collectief deelnemen met collega’s van eenzelfde schoolteam kan een meerwaarde zijn.

De inspiratiedag wordt georganiseerd door het Departement Onderwijs en Vorming en de vier prioritaire nascholingsorganisaties (m.n. Arteveldehogeschool, CTO/Schoolmakers, CNO en Odisee/AP).

De plenaire sessies worden verzorgd door prof. dr. Jordi Castelyn van de Universiteit Antwerpen die promotor is van de praktijkgids en door dr. Lieve Van Severen van Odisee. 

Praktische informatie

Datum en uur

De inspiratiedag vindt plaats op maandag 6 mei 2024, van 9u00 tot 16u00.

Raadpleeg het programma om de planning en de invulling van de inspiratiedag te bekijken.

Locatie

De inspiratiedag vindt plaats in het Hendrik Consciencegebouw, Koning Albert II-laan 15, 1210 Brussel.

Bereikbaarheid

De inspiratiedag vindt plaats in het Hendrik Consciencegebouw.

Inschrijven

Deelname is volledig gratis, maar vooraf inschrijven is verplicht.

Het aantal plaatsen is beperkt tot 190 deelnemers. Bij maximale bezetting sluiten we de inschrijvingen af.

Inschrijven kan tot uiterlijk 19 april en uitsluitend via het online inschrijvingsformulier.

Programma

Hoe zorg je ervoor dat leerlingen die de onderwijstaal onvoldoende beheersen, extra leerkansen krijgen? Hoe verwerk je taaldoelen in relevante lesthema’s? Wat doe je tegen een taalontwikkelingsachterstand? Dit zijn enkele vragen die elke leraar zich stelt. Het project Taaltrajecten heeft zes praktische bouwstenen ontwikkeld die de beste wetenschappelijke inzichten vertalen naar de klaspraktijk. Deze bouwstenen bieden extra leerkansen aan leerlingen die de onderwijstaal onvoldoende beheersen. Het project focust niet alleen op kleuters die zwak scoren op de taalscreening, maar ook op het volledige leerplichtonderwijs. Ga aan de slag met deze bouwstenen en ontdek hoe je taalproblemen sneller herkent en zelfs voorkomt.

Prof. dr. Jordi Casteleyn is verantwoordelijk voor Vakdidactiek Nederlands, Vakdidactiek Nederlands niet-thuistaal en Postgraduaat Nederlands aan anderstaligen bij Universiteit Antwerpen. Daarnaast is hij lid van de Taalraad van de Nederlandse Taalunie en voorzitter van het Leesoffensief 2.0 met focus op onderwijs van de Vlaamse overheid. Ook was hij deel van het promotorenteam van de projecten Taaltrajecten en Les in lezen.

Het is belangrijk om kinderen vroeg voor te bereiden op het leren lezen, in het bijzonder kinderen met een verhoogd risico op leesproblemen. Tijdens deze lezing komen de inzichten uit het driejarig praktijkonderzoek 'Klank-klaar voor de leesstart' aan bod: welke voorbereidende technische leesvaardigheden zijn belangrijk voor een vlotte leesstart? Hoe pak je dit effectief en op een speelse manier aan in de klas? En: hoe creëer je een leerlijn van de eerste kleuterklas tot de start van het eerste leerjaar?

Dr. Lieve Van Severen is onderzoeker, taaldocent en praktijkbegeleider aan de lerarenopleiding 'bachelor in het onderwijs: kleuteronderwijs' (Odisee). Ze doet onderzoek naar de ontluikende geletterdheid bij kleuters en coördineerde de driejarige PWO-projecten ‘Spreken verfijnen in de kleuterklas’ en 'Klank-klaar voor de leesstart'. Lieve is ook betrokken bij het onderzoeksproject ‘De Leesscan 2.0’.

Alle workshops van de voormiddag worden herhaald in de namiddag. Uitgezonderd workshops I.9 en II.9: dit zijn verschillende sessies.

Workshop 1.1 (voormiddag) en 2.1 (namiddag):

De kracht van woorden

Doelgroep: leerkrachten, zorgcoördinatoren en directies basisonderwijs.

Doelstelling: je wordt gestimuleerd om doordacht in te zetten op woordenschatselectie en ‑instructie.

Tijdens deze sessie wordt ingezoomd op de kracht van een gepaste woordenschatselectie en -instructie. Beide zijn cruciaal om de taalontwikkeling van leerlingen te stimuleren. Praktijkervaringen uit de verschillende scholen uit het prioritair nascholingstraject Expeditie Taal worden gedeeld en er wordt ook samen actief aan de slag gegaan met een rijk tekstaanbod.

Ingeborg Landuyt is lerarenopleider en onderzoeker bij de bachelor kleuteronderwijs aan de AP Hogeschool. Ze publiceerde rond taal en taaldidactiek. In haar vrije tijd is ze voorleesjuf en leesjurybegeleider in haar plaatselijke bib.

Iris Vansteelandt is lerarenopleider en onderzoeker aan AP Hogeschool. Daarnaast is ze aan de slag als expert leesonderwijs bij Iedereen Leest en als postdoctoraal onderzoeker bij de onderzoeksgroep Taal, Leren, Innoveren (UGent). Iris ondersteunt als professionaliseringscoach scholen op de werkvloer met lees- en taalonderwijs en is coauteur van de handboeken Volop taal en Van leerlingen lezers maken.

Workshop 1.2 (voormiddag) en 2.2 (namiddag):

Meer taalvitamines in de meertalige kleuterklas

Doelgroep: kleuterleerkrachten en beleidsteams.

Doelstelling: je krijgt inspiratie rond taalkrachtig meespelen en voorlezen en rond het creëren van een krachtige leeromgeving.

Deze sessie geeft inspiratie aan kleuterleerkrachten en beleidsteams die op zoek zijn naar concrete interventies om van een kleuterklas een taalkrachtige leeromgeving te maken voor alle kleuters maar zeker ook voor kleuters met taalnoden. Het concrete praktijkverhaal van Vitamine T - school Dokata in Gent illustreert zowel de effectieve taalkrachtige interventies als het parcours dat het team liep om deze breed gedragen door te voeren in de dagelijkse klaspraktijk.

Ellen Vanantwerpen is als logopediste en onderwijskundige gespecialiseerd in de meertalige ontwikkeling van kinderen en ondersteunt tijdens korte en langere vormingstrajecten leerkrachten en schoolteams bij het realiseren van een taalkrachtige leeromgeving voor hun (meertalige) leerlingen. Voorheen was Ellen aan de slag als lerarenopleider en als pedagogisch en AN-coördinator voor een scholengroep voor basisonderwijs.

Ann Eerebout is co-directeur van basisschool Dokata, een school gelegen in het historisch centrum van Gent. De school kent een grote diversiteit van leerlingen, bijna alle leerlingen hebben een meertalige achtergrond. Ann is opgeleid als kleuterleerkracht en werkt al meer dan 20 jaar op Dokata, eerst als leerkracht Anderstalige Nieuwkomers, daarna als leerkracht eerste leerjaar en sinds 5 jaar als directeur.

Workshop 1.3 (voormiddag) en 2.3 (namiddag):

Differentiëren: positief en planmatig aan de slag gaan met de verschillen in je klas

Opgelet! Deze workshop heeft een verschillende doelgroep in de voor- en namiddag.
Doelgroep voormiddag: kleuter- en zorgleerkrachten, directies.
Doelgroep namiddag: leerkrachten lagere school, zorgleerkrachten, directies.

Doelstelling: je kent de waarde van differentiatie en leert enkele mogelijkheden kennen om te differentiëren in je klas.

In deze workshop wordt samen bekeken hoe je op een planmatige en positieve manier kunt omgaan met de (soms heel grote) verschillen in je klas. Aan welke 'knoppen' kun je draaien om in te spelen op die verschillen? Welke tools heb je als leerkracht in handen? We vertrekken vanuit een algemeen kader, maar daarna wordt vooral ingezoomd op je eigen concrete klas- en lespraktijk.

An Kennes is sinds kort coördinerend directeur basis van scholengroep Arcadia. Ze heeft jarenlange ervaring in het basisonderwijs en als procesbegeleider in onderwijs.

Laurens Meeus is procesbegeleider bij Schoolmakers en bij vzw 'de Rand'. Daarbij komen zijn eerdere ervaringen als leerkracht en coördinator taalbeleid goed van pas.

Workshop 1.4 (voormiddag) en 2.4 (namiddag):

Om te scoren heb je een doel nodig!

Doelgroep: directies, beleidsondersteuners, zorgcoördinatoren en (zorg)leerkrachten basisonderwijs.

Doelstelling:  je bent bewust van het belang van het opstellen van doelen bij taalintegratietrajecten en je wordt aangezet om een transfer te maken naar je eigen schoolcontext.

In een interactieve sessie lichten de directeur en een zorgleerkracht van Basisschool KBO Sint-Walburga uit Oudenaarde samen met hun coach vanuit Arteveldehogeschool toe welk pad ze met de school bewandelen om duurzaam en doordacht te werken aan taalintegratietrajecten voor leerlingen met nood aan extra taalsteun. Uiteraard zullen ze met trots tonen welke concrete acties ze ondernemen om de taalverwerving van hun leerlingen gericht vooruit te helpen. Maar daarnaast willen ze ook het proces zichtbaar maken dat ze doorlopen om tot heldere doelen te komen. Het is immers vanuit die doelen dat ze bepalen welke acties nodig zijn. Ze gaan ook na of die acties hen daadwerkelijk helpen om dichter bij hun doelen te komen en ze proberen zoveel mogelijk doelpunten te scoren! De school zorgt ervoor dat het hele schoolteam betrokken is en weet de taalintegratietrajecten mooi in te bedden in hun taal- en zorgbeleid.

Nancy Van Der Straeten is al 16 jaar directeur in basisschool KBO Sint-Walburga in Oudenaarde. Daarvoor stond ze zelf voor de klas als leerkracht in het buitengewoon basisonderwijs type 1. Ze wil alle kinderen optimale kansen bieden en heeft veel aandacht voor kinderen in kwetsbare situaties en met specifieke zorgnoden. Ze verdiepte zich in coaching en conflictbemiddeling en is empathisch, verbindend en constructief.

Emeraude Doom is een gedreven jonge leerkracht van 27 jaar. Ze werkt al enkele jaren in basisschool KBO Sint-Walburga in Oudenaarde en is daar momenteel zorgleerkracht in het 3de, 4de en 5de leerjaar. Ze is creatief, heeft veel affiniteit met taal en is een echte teamspeler. Ze wil voortdurend bijleren en volgde onder andere opleidingen rond executieve functies, taal, coachen van leerlingen en EHBO.

Tinneke van Bergen is onderzoeker en docent in de Educatieve Bachelor Lager Onderwijs aan Arteveldehogeschool. Ze is er programmaleider van ‘Krachtige taalleeromgevingen en taalkrachtige leeromgevingen’. Haar expertise situeert zich voornamelijk op het vlak van taalontwikkeling, taaldidactiek en leesbevordering. Van daaruit geeft ze vormingen aan leerkrachten en schoolteams en begeleidt ze duurzame trajecten. Ze is co-auteur van het handboek ‘Volop Taal. Didactiek Nederlands voor de lagere school’ (Owl Press, 2022).

Workshop 1.5 (voormiddag) en 2.5 (namiddag):

Het proces bij het opstellen van een taalbeleidsplan

Doelgroep: directieleden, kernteams en zorgcoördinatoren.

Doelstelling: je verwerft inzichten in het proces om een taaltraject stapsgewijs op te bouwen.

Het proces dat de startersscholen van het traject TAAL+ hebben doorlopen voor het opstellen van hun schooleigen taaltrajecten wordt gedeeld. De deelnemers worden meegenomen in dat proces zodat ze zelf, stapsgewijs, een aanzet zouden kunnen doen om taaltrajecten op te bouwen en daarbinnen de deelvaardigheden combineren. We nemen met andere woorden bouwsteen 2 onder de loep en gaan er actief mee aan de slag.

Eva Faes is procesbegeleider voor het traject TAAL+ bij het Centrum voor Nascholing en Onderwijs van de UAntwerpen. Daarnaast is ze al 8 jaar lerarenopleider aan de AP-hogeschool in de opleidingen kleuter- en lager onderwijs. Haar focus ligt op taaldidactiek.

Workshop 1.6 (voormiddag) en 2.6 (namiddag):
Samen taalsterk! Taalbeleid als sleutel voor effectieve taalpraktijken

Doelgroep: (zorg)leerkrachten, (zorg)coördinatoren en directies van basisscholen.

Doelstelling: je verwerft inzichten in (didactische) principes voor taalkrachtig onderwijs.

Het is een open deur: hoe taalcompetenter je kleuters en leerlingen zijn, hoe groter de kans dat ze met succes hun schoolcarrière doorlopen. Taal vormt immers niet alleen een centraal onderdeel van de eindtermen; Nederlands is ook de instructietaal om de inhoud van alle andere vakken op school te leren en te onderwijzen. Taalkrachtig onderwijs bieden in álle vakken en álle schooldagonderdelen is dan ook cruciaal om het leren van, in en over taal zo goed mogelijk te stimuleren. Maar hoe geef je taalkrachtig onderwijs vorm?

In deze sessie worden terugkerende inzichten uit taalverwervingsonderzoek in een set concrete, onderzoeksgebaseerde didactische principes voor taalkrachtig onderwijs vertaald. Je krijgt inspiratie over hoe je in je klas aan de slag kan gaan. Tegelijk wordt uitgezoomd op hoe het realiseren van taalkrachtig onderwijs in de eerste plaats ook een opdracht is van de hele school.

Pandora Versteden is coördinator vormings- en valorisatieprojecten op het CTO. Ze begeleidt daarnaast al jarenlang vormingsprojecten rond taalbeleid en taalvaardigheidsonderwijs aan leerkrachten en schoolteams in het basisonderwijs.

Workshop 1.7 (voormiddag) en 2.7 (namiddag):
Observeren en reflecteren met ORION in de klas: oog voor meer spreekkansen

Doelgroep: leerkrachten kleuteronderwijs, zorgcoördinatoren en zorgondersteuners.

Doelstelling: je krijgt inspiratie over een kijkwijzer om de spreekkansen van kinderen in de klas te observeren en acties te nemen.

Via gerichte observaties met een kijkwijzer worden de spreekkansen van kinderen in de klas onder de loep genomen, met specifieke aandacht voor kleuters die weinig tot niet aan bod komen op een doordeweekse dag. De observaties zijn een startpunt om doelgerichte acties te bepalen en kansen uit te diepen om kinderen meer spreekkansen te geven.

Om de kwantiteit en kwaliteit van de individuele spreekkansen bij kinderen die baat hebben bij extra taalondersteuning onder de aandacht te brengen, ontwikkelde Odisee ORION, een observatie-instrument dat gebruikt wordt om talige interacties in de kleuterklas in kaart te brengen (Verbrugge & Boderé, 2022). In de workshop leren we via ORION en het bewustmakingsproces dat daaruit voortvloeit, meer oog hebben voor spreekkansen die onbenut blijven in de klas. We focussen op het stimuleren van taal, en het opmerken en vergroten van die spreekkansen.

Sara Verbrugge is lerarenopleider en onderzoeker aan de hogeschool Odisee. Ze werkt op onderzoeksprojecten rond taalstimulering. Binnen de opleiding kleuteronderwijs verzorgt ze vakken taalontwikkeling. Voor ze bij Odisee aan de slag ging, werkte ze aan de KU Leuven als onderzoeker (tijdens haar doctoraat en postdoc-mandaat) op het raakvlak tussen taalkunde en psychologie.

Workshop 1.8 (voormiddag) en 2.8 (namiddag):
Ontluikende geletterdheid stimuleren in de kleuterklas

Doelgroep: kleuterleerkrachten, directies, zorgleerkrachten, kernteams en begeleiders.

Doelstelling: je krijgt inspiratie om van je klas een geletterde omgeving te maken.

Om te kunnen functioneren in een samenleving vol geschreven communicatie, heb je de sleutelcompetentie ‘geletterdheid’ nodig. Geletterdheid maakt leren mogelijk, zowel in een schoolse context als daarbuiten. Het is dus uitermate belangrijk om de ontwikkeling van geletterdheid al van jongs af aan te stimuleren. Tijdens deze sessie wordt a.d.h.v. het kader van het geletterde huis (uit G-start) bekeken hoe je dat kan doen in de kleuterklas en het eerste leerjaar. Aan de hand van een kijkwijzer wordt kort besproken hoe je van je klas een krachtige geletterde omgeving kan maken en met welke functionele activiteiten je kan inzetten op ontluikende geletterdheid. Daarna zoomen we in op de kamer waarbij de deelnemers de meeste vragen hebben.

Ellen Smits geeft voor het CTO vormingen aan leerkrachten, begeleiders en teams uit het kleuteronderwijs en de voorschoolse kinderopvang. Daarnaast begeleidt ze, o.a. voor de prioritaire nascholing Vitamine T, scholen bij het uitwerken van een taalbeleid en het implementeren van krachtige taalpraktijken. Ellen schrijft op dit moment mee aan een handboek taaldidactiek voor toekomstige kleuterleerkrachten en lerarenopleiders.

Workshop 1.9 (voormiddag):
Verhaalpicto’s inzetten als houvast om verhalen te begrijpen en zelf te vertellen

Doelgroep: leerkrachten oudere kleuters en eerste graad.

Doelstelling: je verwerft dieper inzicht in het verband tussen verhalen begrijpen en verhalen vertellen en kennis van werkvormen om narratieve vaardigheden te ondersteunen met behulp van verhaalpicto's.

Als je de typische verhaalopbouw herkent, dan is het gemakkelijker om een verhaal te begrijpen of zelf te bouwen. In deze workshop worden creatieve praktijken gedeeld die in projectscholen ontwikkeld werden om met behulp van verhaalpicto’s verhalen te begrijpen, na te vertellen, zelf te verzinnen. We onderzoeken de mogelijkheden om deze praktijken in te zetten bij de boeken die de deelnemers zelf meebrachten.

Nele Martens heeft als logopediste heel wat expertise om de taalontwikkeling van jonge kinderen individueel of in groep te bevorderen. Als lerarenopleider en onderzoeker (o.m. in PRO-LEZEN) stemt ze wetenschappelijke inzichten, haar praktijkervaring en de input naar toekomstige leerkrachten steeds op elkaar af.

Helena Taelman doet reeds veertien jaar lang praktijkonderzoek naar taal in de kleuterklas. Ze blogt regelmatig hierover op de blog kleutergewijs. Ze is goed geïnformeerd over buitenlandse succesvolle taalinterventies en wetenschappelijke aanbevelingen.

Workshop 2.9 (namiddag):
De 'wijze weg' naar een schoolgedragen traject

Doelgroep: directies, beleidsondersteuners, coaches taalbeleid, pedagogisch begeleiders.

Doelstelling: je krijgt inzicht in het proces van een verandertraject. Wat zijn succesfactoren, wat zijn belemmeringen? Hoe zorg je ervoor dat het traject duurzaam wordt uitgerold?

In deze workshop wordt het verhaal verteld van basisschool Heiveld. Een schoolontwikkelingsverhaal met beren op de weg (weerstand), met wake-up-calls, met quick wins, …

Hoe kom je tot een schoolgedragen traject en een visie op taal? Een verhaal van vallen en opstaan, van verdrinken en blinken. Een praktijkverhaal in kaart gebracht met enkele schoolontwikkelingstips voor onderweg. Kortom, een interessante reis.

Ann De Craene is taalondersteuner/taalbeleidsmedewerker op de basisschool Heiveld en bijna afgestudeerde schoolontwikkelaar. Vanuit diverse vrijwilligersengagementen in enkele kansarme Gentse buurten, raakt ze gepassioneerd door het meertalig verhaal in schoolcontexten en daarbuiten.  Ze schreef ook mee aan een taalmethode voor kleuters.

Isabelle Step is een gedreven en bevlogen docent, coach, onderzoeker, procesbegeleider en vooral schoolontwikkelaar aan de Arteveldehogeschool. Ze werkt als projectcoach in deze prioritaire nascholing 'tijd voor koaliteit' waar ze vooral teams begeleidt in veranderingsprocessen. Ze wordt ook regelmatig ingezet om teams te professionaliseren in coaching, deep democracy, groeigerichte feedback geven, …

Privacy