Onderwijsonderzoeken

Effectief leesonderwijs in het basis- en secundair onderwijs in Vlaanderen: identificatie en evaluatie van het praktijkmodel ‘Lezen op school

Evaluatie van de 22 projecten voor taalstimulerende activiteiten in het onderwijs. Het onderzoek betreft een systematische analyse over feitelijke praktijken heen en de effecten ervan én een toetsing aan de wetenschappelijke kennis. Dit moet resulteren in een wetenschappelijk rapport én een praktijkrelevante inspiratiegids over effectief leesonderwijs, aangevuld met richtlijnen en goede praktijkvoorbeelden.

Afgerond

01/05/2021

30/04/2023

Tweeëntwintig projecten, gestart in september 2020, richten zich op taalstimulerende activiteiten Nederlands voor schoolgaande kinderen en jongeren in samenwerking met bijjvoorbeeld plaatselijke bibliotheken, leesbevorderingsorganisaties of pedagogische begeleidingsdiensten.

Deze projecten worden wetenschappelijke gemonitord om:

•  de effectieve praktijken ter bevordering van het leesonderwijs te identificeren en te analyseren,
• inzicht te verwerven in wat scholen nodig hebben om die effectieve praktijken daadwerkelijk toe te kunnen passen
• deze inzichten te verspreiden naar het ruimere Vlaamse onderwijsveld.

Centrale vragen zijn daarbij: wat zijn de aandachtspunten bij een bredere uitrol: wat werkt en waarom, wat werkt niet en waarom, wat zijn de aandachtspunten en de voorwaarden in de klaspraktijk voor sterke leesvoortgang, wat is de rol van de verschillende actoren?

Het onderzoek betreft een systematische analyse over feitelijke praktijken heen en de effecten ervan én een toetsing aan de wetenschappelijke kennis. Dit moet resulteren in een wetenschappelijk rapport én een praktijkrelevante inspiratiegids over effectief leesonderwijs, aangevuld met richtlijnen en goede praktijkvoorbeelden.

Met de umbrella review geven de onderzoekers een antwoord op de vraag wat de componenten zijn van effectief leesonderwijs. Welke interventies werken? Op basis van een systematische analyse van 95 meta-reviews waarin meer dan 1000 unieke primaire studies verwerkt zijn, geven de onderzoekers een overzicht van de actuele wetenschappelijke kennis over welke interventies werken om leerlingen te leren lezen. De umbrella review behandelt alle essentiële aspecten van leren lezen, in alle niveaus van het leerplichtonderwijs. Dit start reeds in het kleuteronderwijs en loopt door over alle onderwijsniveaus.

De inzichten uit de umbrella review worden doorvertaald naar de Vlaamse klasvloer in een beknopte, toegankelijke, begrijpelijke, praktijkgerichte inspiratiegids. Dit is geen alomvattende ‘bijbel voor effectief leesonderwijs’, maar een beknopte en praktijkgerichte insteek, in aanvulling op andere handreikingen die eerder al verschenen, bv. de vijf sleutels voor begrijpend lezen,… Samen vormen deze handreikingen een wetenschappelijk onderbouwd kader voor effectief leesonderwijs.

De onderzoekers maakten tevens een analyse van de 22 Lezen op School-projecten die liepen tussen 1 september 2020 en 31 augustus 2022. De resultaten van deze analyse zijn te lezen in dit rapport. Omdat onderwijskundig beleid een belangrijke randvoorwaarde is voor effectief leesonderwijs werd hierover ook een afzonderlijke bijlage bij dit rapport geschreven.

Voor dit onderzoek werd een aparte pagina opgemaakt: lesinlezen.be

Een overzicht van alle bij dit onderzoek horende documenten:

• Leeswijzer documenten
• Onderzoekslijn 1 rapport ‘Umbrella review’
• Onderzoekslijn 2 rapport ‘Horizontale en verticale analyse van de projecten Lezen op School’
• Onderzoekslijn 2 Rapport Bijlage ‘Randvoorwaarden bij het voeren van onderwijskundig beleid’
• Brugdocument Onderzoekslijn 1 - Onderzoekslijn 2
• Onderzoekslijn 3 rapport ‘Ontwikkeling van de inspiratiegids voor effectief leesonderwijs’

Casteleyn Jordi (Universiteit Antwerpen)

Ad hoc