Interactieve sessies ____________________________________________________________________________________ Sessie 1: Besturen in coronatijden: meer autonomie of meer sturing voor schoolbesturen? De coronacrisis heeft de verhouding tussen de overheid en onderwijsbesturen opnieuw op de voorgrond geplaatst. De aanhoudende gezondheidscrisis vereist dat van overheidswege maatregelen worden genomen om de gezondheid van onderwijzend personeel en lerenden te beschermen en om de pandemie maatschappijbreed te beheersen. Die maatregelen hebben de onderwijsorganisatie diep geraakt, zoals bijvoorbeeld de sluiting van onderwijsinstellingen en verplicht afstandsonderwijs. De crisis heeft bestaande problematieken in het onderwijs, zoals achterstandsproblematiek, lerarentekort, gebrekkige ICT-structuren zodanig versterkt dat de druk op centrale regie toeneemt. Dat doet vragen rijzen over de autonomie van onderwijsinstellingen en de vrijheid van onderwijs: die beginselen staan immers op gespannen voet met een zeer actieve overheid. Toch waren schoolbesturen soms juist op zoek naar meer sturing en ondersteuning van de overheid tijdens de crisis. Binnen die moeilijke evenwichtsoefening zijn overheden op korte termijn op zoek moeten gaan naar noodkaders om ook tijdens de crisis het recht op onderwijs te blijven garanderen en ervoor te zorgen dat het leerproces niet stilviel. Wanneer scholen moeten inzetten op afstandsonderwijs, mag op dat moment het bestuurlijk- en juridisch kader geen factor van onzekerheid vormen. Om wendbaar en flexibel in te spelen op de crisis, was het nodig om ook in het voorbereidende legistieke/ onderwijsjuridische traject voldoende snel te werken, en ondertussen toch te zorgen voor draagvlak voor de gekozen aanpak. In deze sessie benaderen we de gezondheidscrisis vanuit zowel het overheidsperspectief als het perspectief van schoolbesturen: - Hoe heeft de overheid proberen zorgen voor rechtszekerheid voor schoolbesturen, ouders en lerenden?
- Heeft de overheid vooral geappelleerd aan de verantwoordelijkheid van onderwijsinstellingen of heeft zij teruggegrepen naar meer sturing om de crisis de baas te kunnen?
- Is er anders omgegaan met het leerplicht- en het hoger onderwijs?
In een open debat met de aanwezigen gaan we dieper in op de eerste beleidsmatige en juridische bevindingen over hoe overheden en schoolbesturen een kader hebben gecreëerd om het recht op onderwijs te garanderen en alle betrokkenen daarbij voldoende zekerheid te verschaffen om hun rol te kunnen spelen. Jan Veringa, Dylan Couck en Wim Timmer ____________________________________________________________________________________ Sessie 2: Onderwijs tijdens en na corona: wat leerlingen en studenten ons kunnen leren De uitbraak van het coronavirus heeft de leefwereld van leerlingen en studenten grondig op zijn kop gezet. Het onderwijs kende een nooit geziene digitaliseringsgolf, studenten en leerlingen moesten zich plots aanpassen aan afstandsonderwijs, en verwachtingen naar de lerende toe werden onzeker. In Vlaanderen en Nederland werd vanuit het onderwijsveld anders gereageerd op de gezondheidscrisis maar uiteindelijk hebben leerlingen en studenten dezelfde moeilijkheden gekend: - Of en hoe besteed je aandacht aan kwetsbare en kansarme groepen zoals leerlingen in moeilijke thuissituaties of eerstejaarsstudenten?
- Hoe zorg je ervoor dat iedereen toegang heeft tot online leermiddelen?
- Welke invulling geef je aan afstandsonderwijs en welke rol krijgt dat in de toekomst?
Het was natuurlijk niet alleen het onderwijs zelf dat een grondige metamorfose onderging sinds maart 2020. Ook het socio-economische leven van leerlingen en studenten werd getroffen: - Het sociale leven van jongeren stond stil;
- Het mentaal welzijn van leerlingen en studenten heeft nog niet vaak zo veel aandacht gekregen als nu;
- Door de afname van studentenarbeid kenden we meer studenten met financiële moeilijkheden.
Welke uitdagingen en oplossingen zien leerlingen en studenten hier zelf voor? Hoe kunnen we dit in de toekomst anders aanpakken? De Vlaamse en Nederlandse studenten- en leerlingenkoepels slaan de handen in elkaar om tijdens deze workshop inzicht te bieden in hoe lerenden deze uitzonderlijke crisis ervaren hebben. Zij staan daarbij stil bij de eerste conclusies die zij als organisaties trekken en lichten die interactief toe aan de hand van getuigenissen en de resultaten van eigen bevragingen. ____________________________________________________________________________________ Sessie 3: Lesgeven na corona: Een kanteling in het beroep en opleiding van leraren In deze sessie bekijken we vanuit verschillende perspectieven de kantelingen in de praktijk en opleiding van leraren in Vlaanderen en Nederland: - Welke impact heeft de afgelopen periode op het lerarenberoep: hoe ervaarden ze het lesgeven in deze hectische periode?
- Op welke wijze gingen ze om met de veranderde rol en de druk en onzekerheid die ermee gepaard ging?
- Waar lagen leraren wakker van?
- Waar haalden leraren motivatie uit?
- Voor welke uitdagingen zien ze zich geplaatst?
We starten met enkele inzichten uit onderzoek en praktijk over hoe leraren en scholen de corona-periode beleefden.
Vervolgens vertelt een Nederlandse leraar-onderzoeker hoe zij in haar dagdagelijkse praktijk via de methodiek van Lesson Study een antwoord probeert te geven op de uitdagingen die de huidige gezondheidscrisis zich stelt. Daarna volgt een reflectie over de betekenis van deze veranderingen en deze methodiek voor het opleiden van leraren: - Wat betekenen deze uitdagingen voor de lerarenopleiding?
- Op welke wijze kunnen lerarenopleidingen hiermee omgaan?
Deze reflecties worden gegeven vanuit het perspectief van de opleiding en verdere professionalisering van onderwijsprofessionals. Deze verschillende perspectieven en voorzichtige antwoorden op de uitdagingen waarvoor het lerarenberoep staat bieden de basis voor een discussie over kansen, mogelijkheden en randvoorwaarden van de coronacrisis voor de versterking van het lerarenberoep. Sui Lin Goei en Katrijn Ballet ____________________________________________________________________________________ Sessie 4: Impact van de coronacrisis op het onderwijscurriculum Deze sessie focust op de impact van de coronacrisis op het onderwijscurriculum. Schoolsluitingen (Lockdowns), quarantainemaatregelen, maar ook de invoering van (deeltijds) afstandsonderwijs plaatsen het onderwijscurriculum onder druk. Zowel in het hoger onderwijs als het leerplichtonderwijs gaan directies en docenten op zoek naar manieren om de doelstellingen te realiseren binnen de aangepaste (virtuele) leeromgeving en -tijd. Hierbij staan de volgende curriculum-vraagstukken centraal: - Welke vakken krijgen voorrang?
- Welke inhouden kunnen we behandelen via afstandsonderwijs en waar is dat onmogelijk?
- Wat doet afstandsonderwijs met de sociale cohesie in een klas en wat betekent dit specifiek voor leerlingen/studenten met extra onderwijsbehoeften?
- Wat verwachten we van ouders in het kader van afstandsonderwijs en kunnen alle ouders dit bieden?
- Kiezen voor synchroon dan wel asynchroon onderwijs?
- Voor welke leerdoelen is het noodzakelijk dat leerlingen / studenten face-to-face onderwijs krijgen?
- Hoe gaan onderwijsinstellingen om met de “leerachterstand”?
- Wat met evaluaties?
In deze sessie laten we twee sprekers aan het woord die toelichten op welke manier hun onderwijsinstelling met deze curriculumvraagstukken aan de slag gegaan is. We zoomen hierbij in op de situatie in het voortgezet (NL) / secundair (VL) onderwijs en het hoger onderwijs (lerarenopleiding). Door middel van deze twee praktijkvoorbeelden willen we een reflectie opstarten rond de huidige curriculumuitdagingen, maar ook de nieuwe kansen die zich aanbieden. We ronden af met een vooruitblik op hoe een post-corona curriculum eruit kan zien. Virginie März en Tijmen Schipper
|