Onderwijsonderzoeken

Titel
OBPWO 00.07 Tijdsbesteding en taakbelasting van leerkrachten
Korte omschrijving
Met het oog op de ondersteuning van het maatschappelijk debat over de herwaardering van de leerkracht wordt de tijdsbesteding en taakbelasting van leerkrachten onderzocht. De onderzoeksvragen zijn: Hoe ziet het takenpakket van leerkrachten eruit anno 2001? Wat is hierin veranderd ten aanzien van 1990? Hoeveel tijd spenderen leerkrachten aan de uitvoering van hun job en aan de verschillende activiteiten waaruit hun job bestaat? Zijn er verschuivingen in de tijdsbesteding merkbaar ten aanzien van tien jaar geleden? Zijn er bepaalde groepen van leerkrachten die meer of minder tijd aan hun beroep en/of aan de verschillende activiteiten afzonderlijk spenderen? Hoe beleven leerkrachten hun activiteiten en hun job? Hoe belastend is een functie als leerkracht? Welke school-, job- en individuele kenmerken spelen hier een rol bij? Om een antwoord te formuleren op de verschillende vragen, worden verschillende methodes gebruikt: interviews en een tijdsbestedingsagenda bij leerkrachten.
Status
Afgerond
Startdatum
01/12/2000
Einddatum
01/11/2002
Omschrijving van het onderzoeksopzet

Met het oog op de ondersteuning van het maatschappelijk debat over de herwaardering van de leerkracht wordt de tijdsbesteding en taakbelasting van leerkrachten onderzocht.  

De onderzoeksvragen zijn:

  • Hoe ziet het takenpakket van leerkrachten eruit anno 2001? Wat is hierin veranderd ten aanzien van 1990?
  • Hoeveel tijd spenderen leerkrachten aan de uitvoering van hun job en aan de verschillende activiteiten waaruit hun job bestaat? Zijn er verschuivingen in de tijdsbesteding merkbaar ten aanzien van tien jaar geleden? Zijn er bepaalde groepen van leerkrachten die meer of minder tijd aan hun beroep en/of aan de verschillende activiteiten afzonderlijk spenderen?
  • Hoe beleven leerkrachten hun activiteiten en hun job?
  • Hoe belastend is een functie als leerkracht? Welke school-, job- en individuele kenmerken spelen hier een rol bij?

Om een antwoord te formuleren op de verschillende vragen, worden verschillende methodes gebruikt: interviews en een tijdsbestedingsagenda bij leerkrachten. 

Omschrijving van de onderzoeksresultaten

Om zicht te krijgen op de tijdsbesteding van leerkrachten, werden alle leerkrachten van 73 scholen (37 basisscholen en 36 secundaire scholen) gevraagd om gedurende twee schoolweken (inclusief twee weekends) een tijdsbestedingsagenda bij te houden waarin ze zowel de aard als de duur van hun beroepsactiviteiten noteerden. De tijdsbestedingsagenda was vergezeld van een korte schriftelijke vragenlijst over de wijze waarop leerkrachten hun job en de verschillende activiteiten van hun job beleven. De taakbelasting en de antecedenten ervan -zoals jobkenmerken, arbeidsorganisatie, taakbeleid, personeelsbeleid, schoolbeleid,….- werden onderzocht via een schriftelijke bevraging van de leerkrachten en een mondelinge bevraging van de directies.

De werkdruk van leerkrachten in het basisonderwijs en het secundair onderwijs is hoog. De gemiddelde leerkracht investeert tijdens het schooljaar veel tijd in zijn werk en is tamelijk zwaar belast. Toch is de meerderheid van de leerkrachten tevreden met zijn job in het onderwijs en zijn er betrekkelijk weinig leerkrachten die het onderwijs willen verlaten (respectievelijk 3% en 4% voor het basisonderwijs en het secundair onderwijs).

Voor de kwantitatieve werkdruk of tijdsbesteding van de leerkrachten zijn er aanwijzingen dat deze tijdens het laatste decennium nog gestegen is.

Een opvallende vaststelling is ook dat we grote verschillen naar tijdsbesteding vinden tussen leerkrachten. Een verklaring voor deze verschillen vinden we in zeer uiteenlopende kenmerken. Voor zowel het basis- als het secundair onderwijs zijn het aantal thuiswonende kinderen, de anciënniteit, het statuut, de onderwijssoort, de schoolgrootte en de functie verklarende factoren. Verder speelt ook het onderwijsniveau en het onderwijsnet een differentiërende rol in het basisonderwijs. In het secundair onderwijs verklaren ook de gezinssituatie, de onderwijsvorm, de aanstellingsomvang, het geslacht, de klasgrootte en het soort vak het verschil in tijdsbesteding tussen leerkrachten.

Promotor
  • Janvier Ria (Universiteit Antwerpen)
  • Henderickx Erik (Universiteit Antwerpen)
Onderwijsniveau
  • lager onderwijs
  • secundair onderwijs
Thema
OBPWO