1.
Inleiding
Het besluit van de Vlaamse regering van 27 juni 1990 betreffende de bekwaamheidsbewijzen, de salarisschalen en de bezoldigingsregeling in het gewoon basisonderwijs wordt regelmatig geactualiseerd. De recente wijziging zal eerstdaags definitief door de Vlaamse regering worden goedgekeurd.
2.
Toepassingsgebied van deze omzendbrief
Deze omzendbrief is van toepassing op:
- de leden van het bestuurs - en onderwijzend personeel (met uitzondering van de leermeesters godsdienst: zie hiervoor de omzendbrief PERS/2012/03 bekwaamheidsbewijzen van de leermeesters godsdienst en de godsdienstleraar),
- de leden van het beleids - en ondersteunend personeel,
- de leden van het paramedisch personeel van de scholen van het gewoon basisonderwijs, gefinancierd of gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap;
- … .
Deze omzendbrief is niet meer van toepassing op de leden van het opvoedend hulppersoneel, het paramedisch en sociaal personeel van het tehuis van het Gemeenschapsonderwijs dat instaat voor de opname van jongeren in het kader van de hulp - en bijstandsregeling, de tehuizen voor kinderen van wie de ouders geen vaste verblijfplaats hebben en de internaten gefinancierd door de Vlaamse Gemeenschap. Hiervoor raadpleegt u de omzendbrief Onderwijsinternaten (GD/2023/02).
3.
Inhoud van deze omzendbrief
Deze omzendbrief omvat vier onderdelen:
Een algemeen gedeelte over de bekwaamheidsbewijzen (punt 4) handelt over de algemene principes en definities.
Een specifiek gedeelte (punt 5) attendeert u op recente vernieuwingen, aandachtspunten.
De aandachtspunten van de vorige schooljaren zijn gebundeld in punt 6.
Ten slotte vindt u in punt 7 de website bekwaamheidsbewijzen gewoon basisonderwijs.
4.
De bekwaamheidsbewijzen in het gewoon basisonderwijs
4.1.
Wat is een bekwaamheidsbewijs?
De Vlaamse regering bepaalt de bekwaamheidsbewijzen die toegang verlenen tot de ambten van het gewoon basisonderwijs.
Als 'bekwaamheidsbewijs' geldt een 'basisdiploma' dat kan worden aangevuld met een 'bewijs van pedagogische bekwaamheid'(BPB)…. .
De Vlaamse regering kan voor elk ambt, naast 'vereiste' ook 'voldoende geachte' en 'andere' bekwaamheidsbewijzen vastleggen. Zij kan daarbij onder andere rekening houden met de situatie op de arbeidsmarkt.
4.2.
Wie reikt het bekwaamheidsbewijs uit?
De studiebewijzen die deel uitmaken van het bekwaamheidsbewijs moeten in principe uitgereikt zijn door een Belgische onderwijsinstelling of examencommissie. Ze kunnen eveneens uitgereikt zijn na het volgen van een opleiding die door wet of decreet gelijkgesteld is met een opleiding aan een Belgische universiteit of een door de staat of door de gemeenschap georganiseerde, gesubsidieerde of erkende onderwijsinstelling.
In afwijking hiervan komen ook sommige studiebewijzen in aanmerking die afgeleverd worden door erkende centra voor vorming van zelfstandigen en kleine en middelgrote ondernemingen (Syntra); in het kader van de leertijd kunnen deze centra een aantal studiebewijzen van secundair onderwijs afleveren. Concreet gaat het om:
- het getuigschrift van de tweede graad van het secundair onderwijs (beroepssecundair onderwijs);
- het studiegetuigschrift van het tweede leerjaar van de derde graad van het secundair onderwijs (beroepssecundair onderwijs)
- het diploma van secundair onderwijs (beroepssecundair onderwijs).
Daarnaast heeft de bevoegde instantie niet-confessionele zedenleer, zoals bedoeld in het decreet van 1december 1993 betreffende de inspectie en de begeleiding van de levensbeschouwelijke vakken de bevoegdheid om de attesten uit te reiken die opgenomen zijn in de bijlage voor leermeester niet-confessionele zedenleer, ter aanvulling van het basisdiploma. Ook de hoofden van de erediensten kunnen studiebewijzen uitreiken. Zie hiervoor de omzendbrief PERS/2012/03 bekwaamheidsbewijzen van de leermeesters godsdienst en de godsdienstleraar.
4.3.
Het stelsel van bekwaamheidsbewijzen
De bekwaamheidsbewijzen worden ingedeeld als volgt:
Vereiste bekwaamheidsbewijzen (VE)
Wie voor een ambt een vereist bekwaamheidsbewijs heeft, is specifiek opgeleid om dat ambt uit te oefenen. In de personeelscategorie van het bestuurs- en onderwijzend personeel, moet het personeelslid steeds over een bewijs van pedagogische bekwaamheid beschikken. Een bewijs van pedagogische bekwaamheid geeft aan dat de houder ervan een pedagogische opleiding heeft gevolgd. De basisdiploma's van kleuteronderwijzer, onderwijzer, GLSO, GVSO-groep 1, bachelor in het onderwijs en educatieve bachelor gelden tegelijkertijd als bewijs van pedagogische bekwaamheid.
Voldoend geachte bekwaamheidsbewijzen (VO)
Wie voor een ambt een voldoende geacht bekwaamheidsbewijs heeft, is niet specifiek voor dat ambt opgeleid. Wel moet het personeelslid in de personeelscategorie van het bestuurs- en onderwijzend personeel ook hier telkens over een bewijs van pedagogische bekwaamheid beschikken. Het schoolbestuur kan bij een aanwerving vrij kiezen tussen kandidaten met een vereist bekwaamheidsbewijs of kandidaten met een voldoende geacht bekwaamheidsbewijs.
Andere bekwaamheidsbewijzen (AND)
Aan personen met een 'ander' bekwaamheidsbewijs, wordt tijdelijk een financiering of subsidiëring verleend.
Een schoolbestuur moet voorrang verlenen aan kandidaten met een vereist of voldoende geacht bekwaamheidsbewijs. Het kan enkel kandidaten met een 'ander' bekwaamheidsbewijs aanwerven bij wijze van tijdelijke uitzonderingsmaatregel. Daarbij moet het schoolbestuur aan het Ministerie van Onderwijs en Vorming op eer verklaren dat het niet mogelijk was om een houder van een vereist of voldoende geacht bekwaamheidsbewijs aan te werven. In de praktijk gebeurt dit door het aankruisen van het veldje 'geen kandidaat VE/VO' in de elektronische zending. (Zie omzendbrief: Indiensttreding van een tijdelijk personeelslid in het onderwijs: mededeling aan het ministerie van Onderwijs en Vorming, referentie : PERS/2005/09 van 29/06/2005.)
Het schoolbestuur hoeft die verklaring op eer niet af te leggen:
- wanneer de aanstelling van het personeelslid met een 'ander' bekwaamheidsbewijs zich beperkt tot een aanstelling van maximaal 97 dagen;
- wanneer het personeelslid over een vereist of voldoende geacht bekwaamheidsbewijs zou beschikken indien het ook in het bezit zou zijn van een bewijs van pedagogische bekwaamheid. Deze periode is gelijk aan de minimumduur nodig om een bewijs van pedagogische bekwaamheid te behalen, vermeerderd met één schooljaar. De bedoelde periode loopt vanaf de 1e september volgend op de datum van de eerste aanstelling in het gewoon basisonderwijs;
- wanneer het de aanstelling van een personeelslid in het ambt van kleuteronderwijzer betreft, dat tezelfdertijd de opleiding bachelor in het onderwijs: kleuteronderwijs of de educatieve bachelor in het kleuteronderwijs volgt, om zo een vereist bekwaamheidsbewijs te verkrijgen voor het ambt van kleuteronderwijzer;
- wanneer het de aanstelling van een personeelslid in het ambt van onderwijzer betreft, dat tezelfdertijd de opleiding bachelor in het onderwijs: lager onderwijs of de educatieve bachelor in het lager onderwijs volgt, om zo een vereist bekwaamheidsbewijs te verkrijgen voor het ambt van onderwijzer.
Als het schoolbestuur een personeelslid met een 'ander' bekwaamheidsbewijs aanstelt buiten de vier bovenvermelde gevallen, kan een personeelslid dat een vereist of voldoende geacht bekwaamheidsbewijs bezit en dat zich voor het betrokken ambt kandidaat heeft gesteld, verhaal aantekenen bij het schoolbestuur. Meer informatie hierover vindt u terug in artikel 9 van het besluit van de Vlaamse regering van 27 juni 1990 betreffende de bekwaamheidsbewijzen, de salarisschalen en de bezoldigingsregeling in het gewoon basisonderwijs.
De aanstelling van een personeelslid dat een 'ander' bekwaamheidsbewijs heeft, is beperkt tot het lopende schooljaar. Het personeelslid kan eventueel het volgende schooljaar opnieuw aangesteld worden op basis van een 'ander' bekwaamheidsbewijs als opnieuw aan de hierboven vermelde voorwaarden is voldaan.
Zolang het personeelslid een 'ander' bekwaamheidsbewijs heeft, kan het geen tijdelijke aanstelling van doorlopende duur of vaste benoeming verwerven. De salarisschaal is lager dan bij de vereiste en voldoende geachte bekwaamheidsbewijzen.
4.4.
Regeling voor buitenlandse diploma's en studiegetuigschriften
Buitenlandse studiebewijzen moeten erkend worden om als een bekwaamheidsbewijs te kunnen gelden. Er zijn twee soorten erkenning:
- de academische erkenning van buitenlandse diploma’s. De erkenning wordt uitgereikt door NARIC-Vlaanderen. Voor meer informatie kunt u terecht op de website;
- de professionele erkenning (voor EER- leerkrachten, in toepassing van de Europese richtlijn 2005/36 betreffende de erkenning van beroepskwalificaties, gewijzigd door ER 2013/55). De erkenning wordt uitgereikt door AGODI. Voor meer informatie kunt u terecht op de website.
4.5.
Regeling voor diploma's behaald in de Franstalige Gemeenschap
De diploma's uitgereikt door erkende onderwijsinstellingen in de Franse Gemeenschap van België, zijn evenwaardig met de overeenkomstige diploma's die erkende onderwijsinstellingen in Vlaanderen uitreiken. Er is dus geen beslissing tot gelijkwaardigheid nodig voor een diploma van de Franse Gemeenschap in Vlaanderen.
4.6.
Het bekwaamheidsbewijs als bewijs van de vereiste taalkennis van het Nederlands
Vanaf 1 september 2009 is het gehele stelsel van taalkennisvoorwaarden om een betrekking in het onderwijs te kunnen uitoefenen en in aanmerking te komen voor een salaris(toelage) herzien en is het Europees Referentiekader voor Talen van toepassing. De kennis van de onderwijstaal Nederlands kan o.a. aangetoond worden via een Nederlandstalig bekwaamheidsbewijs. Uitgebreide informatie hierover vindt u in de omzendbrief “Vereiste taalkennis bij een aanstelling in het onderwijs” (PERS/2010/01).
4.7.
Hoe het besluit en de bijlagen gebruiken?
De bekwaamheidsbewijzen zijn per ambt opgenomen in de bijlagen van het besluit van de Vlaamse regering van 27 juni 1990. U kunt ze raadplegen op de website bekwaamheidsbewijzen gewoon basisonderwijs.
4.7.1.
Basisdiploma's
Het overzicht van de aanvaarde basisdiploma's vindt u terug in artikel 6 van het besluit van 27 juni 1990 betreffende de bekwaamheidsbewijzen, de salarisschalen en de bezoldigingsregeling in het gewoon basisonderwijs. Deze lijst bevat een reeks studiebewijzen die gerangschikt zijn volgens niveau en gaan van de diploma's uitgereikt in overeenstemming met de wetgeving op de academische graden tot de studiebewijzen van het niveau lager secundair onderwijs.
Het komt voor dat voor een ambt geen specifiek studiebewijs wordt gevraagd maar een 'algemeen diplomaniveau', al dan niet aangevuld met een bewijs van pedagogische bekwaamheid. Welke studiebewijzen tot een dergelijke verzamelbenaming behoren, kunt u terugvinden in artikel 7 van het besluit.
Voor de ambten van het gewoon basisonderwijs komen de basisdiploma's van educatieve bachelor, bachelor in het onderwijs, kleuteronderwijzer, onderwijzer en geaggregeerde voor het secundair onderwijs- groep 1 (vroegere GLSO/regenten) uiteraard het meest voor.
In het kader van de leertijd worden het getuigschrift van het tweede leerjaar van de derde graad secundair onderwijs (beroepssecundair onderwijs) en het diploma secundair onderwijs (beroepssecundair onderwijs) die na 1 september 2008 in het deeltijds beroepssecundair onderwijs uitgereikt werden, eveneens als basisdiploma aanvaard.
Opmerking:
Om in aanmerking te komen als basisdiploma, moet een diploma of getuigschrift uitgereikt in het onderwijs voor sociale promotie of door een centrum voor volwassenenonderwijs een onderwijscyclus van ten minste 900 lestijden hebben omvat.
4.7.2.
Bewijs van pedagogische bekwaamheid (BPB)
De bewijzen van pedagogische bekwaamheid die gelden in het gewoon basisonderwijs, zijn strikt omschreven in artikel 4, §2 van het besluit.
Zoals opgenomen in artikel 4, §6 van het besluit worden een aantal diploma’s en studiebewijzen echter enkel als bewijs van pedagogische bekwaamheid erkend indien zij ten laatste in het academiejaar 2014-2015 uitgereikt worden. Meer informatie hierover vindt u in de aandachtspunten schooljaar 2015-2016.
Opmerking:
Voor de normaalleergangen, de pedagogische leergangen, het pedagogisch hoger onderwijs van het korte type voor sociale promotie en voor de pedagogische getuigschriften uitgereikt door een centrum voor volwassenenonderwijs moet de onderwijscyclus ten minste 450 lestijden hebben omvat.
Voorbeeld van enkele bekwaamheidsbewijzen voor het ambt van leermeester lichamelijke opvoeding:
Voldoende geacht |
Licentiaat lichamelijke opleiding + BPB | 148 |
Master in de revalidatiewetenschappen en de kinesitherapie + BPB | 148 |
4.7.3.
Website bekwaamheidsbewijzen gewoon basisonderwijs
De bijlagen bij het besluit van de Vlaamse Regering van 27 juni 1990 betreffende de bekwaamheidsbewijzen, de salarisschalen en de bezoldigingsregeling in het gewoon basisonderwijs sommen per ambt de bekwaamheidsbewijzen op. U kunt deze overzichten online raadplegen via de website Onderwijs en Vorming en meer specifiek via bekwaamheidsbewijzen gewoon basisonderwijs. Een toelichting over de mogelijkheden van het programma vindt u in de bijhorende handleiding. De website bekwaamheidsbewijzen gewoon basisonderwijs biedt u 2 zoeksystemen. ”Van ambt naar diploma” kunt u per ambt de verscheidene bekwaamheidsbewijzen terugvinden. U kunt ook omgekeerd via “van diploma naar ambt” op basis van een bekwaamheidsbewijs zoeken tot welke ambten dit bekwaamheidsbewijs toegang geeft.
Voor de ambten van het onderwijzend en paramedisch personeel worden bij de vereiste en voldoende geachte bekwaamheidsbewijzen hoofdzakelijk concrete diploma's opgenomen, zoals bv. bachelor in het onderwijs: lager onderwijs, educatieve bachelor in het kleuteronderwijs, master in de kinesitherapie, kleuteronderwijzer, HSBO: kinderzorg, ...
Voor de overige ambten geldt een algemeen diplomaniveau, zoals bv. ten minste bachelor bij de ambten van ICT-coördinator of zorgcoördinator, ... .
Bij de 'andere' bekwaamheidsbewijzen wordt hoofdzakelijk gebruik gemaakt van een algemeen diplomaniveau al dan niet aangevuld met enkele concrete studiebewijzen. Deze algemene niveaus worden aangeduid via een aantal 'definities'. Hieronder vindt u informatie over de belangrijkste definities.
4.7.3.1.
'Ten minste master'
De term ‘diploma van master’ omvat het diploma van
- een initiële master, aansluitend bij een bachelor, eventueel na een schakelprogramma.
Met ingang van 15 oktober 2013 vallen hier ook onder:
- de master, aansluitend op een master (Manama);
- de graden van gediplomeerde in de aanvullende studiën (GAS) en van gediplomeerde in de gespecialiseerde studiën (GGS).
Met ingang van 1 september 2019 wordt hier ook de nieuwe educatieve master onder gerekend.
Onder de definitie 'ten minste master' worden niet alleen de bovenvermelde diploma's van master gerekend, maar ook de diploma’s van licentiaat, arts, burgerlijk en industrieel ingenieur, hoger technisch of hoger kunstonderwijs van de 3e graad met volledig leerplan, enz. Voor het volledige overzicht zie punt 1° tot en met 11° van artikel 6 van het besluit van 27 juni 1990.
4.7.3.2.
'Ten minste bachelor …
De term ‘diploma van bachelor’ omvat diploma’s van:
- professioneel gerichte bachelor, uitgereikt na het volgen van een initiële bacheloropleiding;
- bachelor, aansluitend op een bachelor (vanaf 15 oktober 2013);
- academisch gerichte bachelor (vanaf 15 oktober 2013).
Onder de definitie 'ten minste bachelor' worden in de eerste plaats de bovenvermelde diploma's van bachelor gerekend. Bovendien omvat de verzamelbenaming ook de diploma's van het hoger onderwijs van het korte type (HOKT), de diploma's van gegradueerde (zowel de vroeger uitgereikte als de nu uitgereikte in het hoger beroepsonderwijs en vanaf 1 september 2019 ook de diploma’s van het educatief graduaat in het secundair onderwijs), diploma's van technisch ingenieur, diploma's van hoger kunstonderwijs van de eerste of tweede graad met volledig leerplan, diploma's van een hogere technische leergang van de tweede graad, ...
Ook alle diploma's die onder de definitie 'ten minste master' vallen, worden hieronder gerekend. Voor het volledige overzicht zie punt 1° tot en met 42° van artikel 6, van het besluit van 27 juni 1990.
De diploma's van onderwijzer, kleuteronderwijzer, GLSO en GVSO-groep 1, de bachelors in het onderwijs en de nieuwe educatieve bachelors in het kleuteronderwijs, in het lager onderwijs en in het secundair onderwijs, maar ook de educatieve master en het educatief graduaat in het secundair onderwijs vallen eveneens onder de definitie 'ten minste bachelor, maar voldoen tezelfdertijd ook aan de definitie van 'bewijs van pedagogische bekwaamheid'.
Opmerking:
Onder de definitie van 'ten minste bachelor’ valt niet het diploma of het getuigschrift van het pedagogisch hoger onderwijs van het korte type voor sociale promotie, noch het getuigschrift van de middelbare technische normaalleergangen of van de pedagogische leergangen, noch het diploma of getuigschrift van het pedagogisch hoger onderwijs voor sociale promotie, noch het pedagogisch getuigschrift uitgereikt door een centrum voor volwassenenonderwijs. De bovenvermelde pedagogische diploma's of getuigschriften worden immers als basisdiploma uitgesloten.
Voorbeeld: bekwaamheidsbewijzen voor het ambt van administratief medewerker.
Vereist |
Ten minste HSO | 202 |
ten minste bachelor | 158 |
ten minste master | 542 |
Een personeelslid met een diploma van het hoger secundair onderwijs (HSO) aangevuld met een getuigschrift van pedagogische bekwaamheid (GPB) uitgereikt door het pedagogisch hoger onderwijs voor sociale promotie komt niet in aanmerking voor het ambt van administratief medewerker met het algemeen diplomaniveau ' ten minste bachelor’. Het getuigschrift van pedagogische bekwaamheid behoort niet tot de groep van studiebewijzen die vermeld worden onder 'ten minste bachelor’.
4.7.3.3.
'ten minste HSO'
Onder deze definitie vallen onder meer alle diploma's hoger onderwijs, het diploma van kandidaat, het diploma van de 4e graad beroepssecundair onderwijs, het diploma secundair onderwijs, het studiegetuigschrift van het tweede leerjaar van de derde graad van het beroepssecundair onderwijs, het certificaat gerangschikt als TSO3 of BSO3, ... Voor het volledige overzicht zie zowel punt 1° tot en met 56bis° van artikel 6 als de definities ASBO, HSBO, HSTO en HSKO, die opgenomen zijn in artikel 7 van het besluit van 27 juni 1990.
4.7.3.4.
Andere definities
Andere definities, zoals bv. HOKT, HSTO, LSTO, LSBO, bewijs VGT, ... vindt u eveneens terug in artikel 7 van het besluit van 27 juni 1990.
5.
Aandachtspunten voor het schooljaar 2024-2025 en 2025-2026
5.1.
Schooljaar 2024-2025: opname nieuwe studiebewijzen 7e jaren secundair onderwijs
Ten gevolge de modernisering van het secundair onderwijs worden op het einde van het schooljaar 2023-2024 nieuwe types van studiebewijzen in de 7e jaren secundair onderwijs uitgereikt. Het gaat om volgende studiebewijzen:
- het certificaat van een zevende leerjaar tso;
- het certificaat van een zevende leerjaar kso;
- het studiegetuigschrift van het derde leerjaar van de derde graad van het secundair onderwijs, ingericht onder de vorm van een zevende leerjaar gericht op instroom arbeidsmarkt.
Deze studiebewijzen worden toegevoegd aan de lijst van basisdiploma’s waarmee iemand mee in dienst kan treden en worden respectievelijk opgenomen onder de noemer ‘HSTO’, ‘HSKO’ en ‘HSBO’. Daarenboven worden ze ook toegevoegd aan de definitie ‘ten minste HSO’. Hierdoor kunnen kandidaat-personeelsleden met zo’n nieuw studiebewijs op dezelfde manier aangesteld worden als personeelsleden met een vroeger in het 7e jaar secundair onderwijs uitgereikt studiebewijs.
5.2.
Schooljaar 2025-2026: ambten van kleuteronderwijzer VGT en onderwijzer VGT
Vanaf 1 september 2025 kunnen scholen voor gewoon basisonderwijs een taalafdeling Nederlands-Vlaamse Gebarentaal oprichten. De taalafdeling Nederlands-Vlaamse Gebarentaal is een afdeling in een school voor het gewoon basisonderwijs waar leerlingen les in Nederlands en in Vlaamse Gebarentaal volgen.
Een taalafdeling Nederlands-Vlaamse Gebarentaal kan betrekkingen inrichten in de ambten van kleuteronderwijzer Vlaamse Gebarentaal en onderwijzer Vlaamse Gebarentaal. Dit zijn twee nieuwe ambten die behoren tot de personeelscategorie van het bestuurs- en onderwijzend personeel.
Voor de ambten van kleuteronderwijzer Vlaamse Gebarentaal en onderwijzer Vlaamse Gebarentaal is bepaald welke bekwaamheidsbewijzen gelden.
Het uitgangspunt is dat de bekwaamheidsbewijzen dezelfde zijn als die voor respectievelijk de kleuteronderwijzer en onderwijzer in het gewoon basisonderwijs met het verschil dat van de kleuteronderwijzer Vlaamse Gebarentaal en onderwijzer Vlaamse Gebarentaal nog een bijkomend bewijs van kennis van de Vlaamse Gebarentaal vereist wordt (het “bewijs VGT”).
Dat bewijs VGT kan op basis van een van de volgende diploma’s of getuigschriften aangetoond worden:
- een diploma van graduaat in de tolk Vlaamse Gebarentaal;
- een diploma van master in het tolken met Vlaamse Gebarentaal als derde taal;
- een diploma van postgraduaat tolken Vlaamse Gebarentaal;
- een diploma van bachelor in het onderwijs: secundair onderwijs (Nederlands) gebarentaal;
- een diploma van bachelor in het onderwijs: secundair onderwijs Nederlands doventolk;
- een certificaat Vlaamse gebarentaal richtgraad 2;
- een GVSO groep 1 gebarentaal;
- een diploma van HOKT tolk voor doven;
- een diploma van HSO tolk voor doven.
Meer informatie vindt u ook terug in de omzendbrief BaO/2024/01 – Taalafdeling Nederlands-Vlaamse Gebarentaal in het gewoon onderwijs.
