1.
Algemene bepalingen
1.1.
Duurtijd van de leerplicht
De leerplicht start op 1 september van het kalenderjaar waarin het kind de leeftijd van 5 jaar bereikt.
Het eindmoment van de leerplicht is afhankelijk van het moment waarop de leerling 18 jaar wordt:
- Indien de leerling geboren is in de periode 1 juli – 31 december, duurt de leerplicht tot 30 juni van het kalenderjaar waarin de leerling 18 jaar wordt;
- Indien de leerling geboren is in de periode 1 januari – 30 juni, duurt de leerplicht tot de datum waarop de leerling 18 jaar wordt.
Als de officiële geboortedag en -maand van de leerling niet gekend zijn, wordt 1 januari als geboortedatum genomen.
1.2.
Voltijdse en deeltijdse leerplicht
De leerplicht is voltijds of deeltijds. Aan de voltijdse of deeltijdse leerplicht kan ook worden voldaan via huisonderwijs (zie punt 4).
De voltijdse leerplicht is de periode van de leerplicht waarin de minderjarige voltijds onderwijs moet volgen.
- De leerplicht is voltijds voor leerlingen die 6 jaar worden vóór 1 januari van het schooljaar en voor leerlingen die 5 jaar worden vóór 1 januari van het schooljaar indien ze zijn ingeschreven in het lager onderwijs.
- Voor leerlingen die 5 jaar worden vóór 1-januari van het schooljaar en ingeschreven zijn in het kleuteronderwijs, is er een bijzondere regeling, met een leerplicht van 290 halve dagen aanwezigheid per schooljaar (zie punt 1.3.2.).
De voltijdse leerplicht gaat over in de deeltijdse leerplicht bij:
- het bereiken van de leeftijd van 16 jaar;
- het bereiken van de leeftijd van 15 jaar en de leerling heeft de eerste twee leerjaren van het voltijds secundair onderwijs - al dan niet met vrucht – beëindigd. Het eerste leerjaar A en het eerste leerjaar B worden in dit verband als één leerjaar beschouwd. Het onthaaljaar wordt buiten beschouwing gelaten.
Een leerling voldoet aan de deeltijdse leerplicht:
- door het voltijds secundair onderwijs verder te zetten;
- via het stelsel leren en werken, dat een voltijds engagement van ten minste 28 wekelijkse uren inhoudt. Meer informatie over het stelsel leren en werken is te vinden in de omzendbrief SO/2008/08 "Stelsel van leren en werken".
Aan de voltijdse of deeltijdse leerplicht kan ook worden voldaan via huisonderwijs (zie punt 5).
1.3.
De leerplicht voor 5-jarigen in het kleuteronderwijs
1.3.1.
Toepassingsgebied
De algemene regel is dat de leerplicht start op de leeftijd van 5 jaar in het kleuteronderwijs.
Voor 5-jarige leerlingen in het kleuteronderwijs geldt een leerplicht van 290 halve dagen aanwezigheid per schooljaar (zie 1.2.2.).
Opgelet: Voor 5-jarige leerlingen in het lager onderwijs en voor 6- en 7-jarige leerlingen in het kleuteronderwijs geldt de leerplicht van 290 halve dagen aanwezigheid niet. Deze leerlingen zijn wél voltijds leerplichtig.
1.3.2.
De leerplicht van 290 halve dagen
5-jarige leerlingen in het kleuteronderwijs moeten 290 halve dagen aanwezig zijn om aan de leerplicht te voldoen. Een doorsnee schooljaar telt 320 à 330 halve lesdagen. Het exact aantal halve dagen voor het lopende schooljaar kan berekend worden via een rekenmodule, te vinden op deze webpagina.
Aangezien de leerplicht voor 5-jarigen in het kleuteronderwijs niet voltijds is, behouden de ouders een aantal halve dagen waarin ze zelf kunnen beslissen hun kind al dan niet naar school te laten gaan, bv. omwille van specifieke kindgerichte situaties van hun 5-jarig kind. Uiteraard blijft het van belang om ouders er op te wijzen dat elke halve dag aanwezigheid in het kleuteronderwijs in het belang van het kind is.
In het kader van de leerplicht worden ook de "aanvaardbare" afwezigheden van 5-jarige kleuters meegeteld om te voldoen aan de leerplicht. Een afwezigheid die volgens de directie aanvaardbaar is, wordt meegeteld als een aanwezigheid in functie van de 290 halve dagen aanwezigheid om te voldoen aan de leerplicht, en om het statuut van regelmatige leerling en het groeipakket ("selectieve participatietoeslag") te behouden.
Het kan immers niet de bedoeling zijn dat 5-jarige leerlingen die buiten de wil van hun ouders geen 290 halve dagen op school aanwezig (kunnen) zijn, in de problemen komen met de leerplichtwetgeving. Wat van belang is, is dat er tussen ouders en school goed gecommuniceerd wordt over de reden van afwezigheid. Op basis van deze communicatie kan de directie beslissen of een afwezigheid van een 5-jarige leerling als aanvaardbaar beschouwd kan worden.
Meer informatie over de aan- en afwezigheden van 5-jarige leerlingen in het kleuteronderwijs en de afwezigheidscodes die voor deze groep moeten gehanteerd worden, is opgenomen in de omzendbrieven over de afwezigheden en over de controle van de leerlingen in het gewoon en in het buitengewoon basisonderwijs.
Scholen moeten via het schoolreglement kleuteronderwijs voortaan ook communiceren over aanwezigheden, in het bijzonder voor leerplichtige kleuters, en over te laat komen.
1.3.3.
Toelatingsvoorwaarden gewoon lager onderwijs
Het aantal van 290 halve dagen aanwezigheid voor een 5-jarige leerling in het kleuteronderwijs voor de leerplicht wordt ook doorgetrokken naar de regelgeving m.b.t. de toelatingsvoorwaarden tot het gewoon lager onderwijs, regelgeving m.b.t. de regelmatigheid van de leerling en de regelgeving m.b.t. het groeipakket ("selectieve participatietoeslag").
Opgelet: Voor de toelatingsvoorwaarde gaat het om 290 halve dagen daadwerkelijke aanwezigheid (dus niet de door directie beschouwde aanvaardbare afwezigheden die wel meetellen voor de leerplicht).
1.3.4.
Levensbeschouwelijk onderricht voor de leerplichtige 5-jarige
De Grondwet stelt dat leerplichtige leerlingen recht hebben op levensbeschouwelijk onderricht. Voor de leerplichtige 5-jarigen wordt het grondwettelijk recht niet omgezet in een verplichting. Het recht op levensbeschouwelijk onderricht wordt voor hen gegarandeerd door een "opt in" systeem. Ouders kunnen vragen dat hun 5-jarige kleuter levensbeschouwelijk onderwijs krijgt. Meer informatie over het levensbeschouwelijk onderwijs is terug te vinden in de omzendbrief "Onderwijsinspectie over de erkende godsdiensten en de niet-confessionele zedenleer".
2.
Vrijstelling van de leerplicht
Een leerling is niet (meer) leerplichtig als hij zijn secundair onderwijs heeft voltooid of als hij vrijstelling van de leerplicht heeft verkregen.
2.1.
Het secundair onderwijs is voltooid
Een leerling is niet langer leerplichtig van zodra hij houder is van het diploma van secundair onderwijs, van een studiegetuigschrift van het 2de leerjaar van de 3de graad BSO of van een getuigschrift van opleidingsvorm 3 van het buitengewoon secundair onderwijs.
2.2.
Tijdelijke of permanente vrijstelling van de leerplicht
Voor kinderen die omwille van een beperking niet in staat zijn om onderwijs te volgen, ook niet onder de vorm van permanent onderwijs aan huis (POAH), kan de zorginspectie beslissen om de leerling tijdelijk of permanent vrij te stellen van de leerplicht.
De aanvraag van tijdelijke of permanente vrijstelling van onderwijs/leerplicht wordt d.m.v. het formulier in bijlage 1 (aanvraag van tijdelijke of permanente vrijstelling van onderwijs/leerplicht) bij voorkeur digitaal ingediend bij het Zorgpunt van de onderwijsinspectie:
Stafmedewerker Zorgpunt
Telefoon: 02-553 1812
Mail: zorgpunt@onderwijsinspectie.be
Zorgpunt Onderwijsinspectie
Hendrik Consciencegebouw
Koning Albert II laan 15
1210 Brussel
https://www.onderwijsinspectie.be/nl/zorgpunt
Een aanvraag voor vrijstelling van leerplicht bevat een gemotiveerd schrijven van de ouders en een dossier dat minimaal de volgende elementen moet bevatten:
- een medisch verslag waaruit blijkt waarom het schoollopen onmogelijk is voor het kind;
- een verslag (opgesteld door een Centrum voor Ontwikkelingsstoornissen, een Centrum voor Leerlingenbegeleiding, ...) met informatie over de cognitieve mogelijkheden en de mogelijkheden van sociaal aanpassingsgedrag (redzaamheid, communicatie, socialisatie en motoriek) van het kind;
- de mogelijkheden op vlak van sensomotorisch functioneren van het kind.
De ouders hebben het recht gehoord te worden voordat de onderwijsinspectie een beslissing neemt. Zij kunnen zich daarvoor laten bijstaan door een expert van hun keuze. Zij hebben ook het recht om alle documenten die de onderwijsinspectie gebruikt heeft in te kijken.
De onderwijsinspectie kan bij de scholen documenten over de leerling opvragen of een verslag over de vorderingen van de leerling laten opmaken. De onderwijsinspectie is tot geheimhouding verplicht over de dossiers die haar worden voorgelegd en over de gegevens die haar worden meegedeeld.
De onderwijsinspectie meldt haar beslissing aan de ouders en aan het Agentschap voor Onderwijsdiensten (AGODI). Tegen de beslissing is geen beroep mogelijk.
Een kind dat vrijgesteld werd van leerplicht kan op een later moment toch opnieuw naar school gaan. Daarvoor moet de vrijstelling niet ingetrokken worden. Als het kind aan de toelatingsvoorwaarden en aan de voorwaarden van regelmatige leerling voldoet, dan is het financier- of subsidieerbaar.
Kinderen die ingeschreven zijn in voorzieningen die gesubsidieerd worden door het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) en die geen vorm van onderwijs kunnen volgen, moeten in het bezit zijn van een inschrijving in deze voorziening én van een vrijstelling van leerplicht door de onderwijsinspectie.
Meer informatie over tijdelijk en permanent onderwijs aan huis in het basisonderwijs vindt u hier: https://data-onderwijs.vlaanderen.be/edulex/document/9293
Meer informatie over tijdelijk en permanent onderwijs aan huis in het secundair onderwijs vindt u hier: https://data-onderwijs.vlaanderen.be/edulex/document.aspx?docid=13646 en hier: https://data-onderwijs.vlaanderen.be/edulex/document.aspx?docid=13647
3.
Leerplicht voor kinderen met een vreemde nationaliteit
Voor een kind dat immigreert gelden alle verplichtingen inzake leerplicht vanaf de 60ste dag na de dag waarop het werd ingeschreven in het vreemdelingenregister, in het wachtregister of in het bevolkingsregister van de gemeente van hun verblijfplaats. Inschrijving in een school vóór die datum is steeds mogelijk indien het kind/de ouders dit wenst/wensen.
Meer informatie vindt u ook in de omzendbrief "Het recht op onderwijs voor kinderen zonder wettig verblijfsstatuut".
4.
Huisonderwijs en onderwijs in het buitenland
Huisonderwijs is onderwijs dat verstrekt wordt aan leerplichtigen van wie de ouders beslist hebben om hen niet in te schrijven in een door de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap of de Duitstalige Gemeenschap erkende, gefinancierde of gesubsidieerde school. Het volgen van les in een privéschool (niet-erkende school) vormt een uitzondering op de algemene regeling van huisonderwijs.
Het huisonderwijs moet aan twee minimumeisen voldoen:
- gericht zijn op de ontplooiing van de volledige persoonlijkheid en de talenten van het kind en op de voorbereiding op een actief leven als volwassene;
- respect voor de grondrechten van de mens en voor de culturele waarden van het kind zelf en van anderen bevorderen;
Ouders die voor huisonderwijs kiezen moeten ten laatste op de 3de schooldag van elk schooljaar een verklaring van huisonderwijs en bijkomende informatie over het huisonderwijs indienen bij het Agentschap voor Onderwijsdiensten (AGODI). Indien er les wordt gevolgd in de volgende scholen moet er geen verklaring van huisonderwijs worden ingediend:
- Europese scholen
- internationale scholen die door het International Baccalaureate (IB) te Genève geaccrediteerd zijn
- internationale scholen waarvan de studiebewijzen, na een gelijkwaardigheidsonderzoek door het Agentschap voor Kwaliteit in het Onderwijs, als gelijkwaardig worden beschouwd;
Meer gedetailleerde informatie over de voorwaarden van huisonderwijs en uitzonderingen op de termijn van indiening vindt u op: http://onderwijs.vlaanderen.be/huisonderwijs-voor-leerplichtige-leerlingen.
Ook het volgen van contactonderwijs in het buitenland wordt beschouwd als huisonderwijs. Hiervoor gelden andere regels dan voor huisonderwijs. Meer informatie over onderwijs in het buitenland vindt u op: Leerplicht voor Vlaamse kinderen in het buitenland – voor ouders (vlaanderen.be).
5.
Verbod op het sluiten van arbeidsovereenkomsten
Een kind of jongere die onderworpen is aan de voltijdse leerplicht mag geen arbeid verrichten, geen arbeidsovereenkomst afsluiten of geen werkzaamheid uitvoeren buiten het kader van zijn opvoeding of vorming.
In afwijking hiervan mogen bepaalde werkzaamheden door kinderen of jongeren worden uitgevoerd wanneer vooraf een individuele afwijking werd verkregen. Deze afwijking wordt toegekend door de adviseur-generaal van de Algemene Directie Toezicht op de Sociale Wetten van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg voor zover aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan.
Meer uitleg vindt u op: https://werk.belgie.be/nl/themas/arbeidsreglementering/de-reglementering-op-de-kinderarbeid
Een tewerkstelling voor studenten daarentegen is slechts mogelijk indien de jongere de leeftijd van 15 jaar heeft bereikt én niet meer aan de voltijdse leerplicht voldoet.
6.
Preventie van inbreuken op de leerplicht
Als een leerplichtige leerling niet voldoet aan de leerplicht, kan dit aanleiding geven tot strafbepalingen.
In het belang van de onderwijsloopbaan van leerlingen wordt van scholen verwacht dat zij inzetten op het voorkomen van inbreuken op de leerplicht en de preventie van schooluitval en op de begeleiding van leerplichtige leerlingen vooraleer er sprake is van inbreuken op de leerplicht en schooluitval.
Inspiratie over het voorkomen van schooluitval vindt u hier: https://www.onderwijs.vlaanderen.be/nl/samen-tegen-schooluitval/schooluitval-voorkomen.
Het decreet betreffende de leerlingenbegeleiding in het basisonderwijs, het secundair onderwijs en de centra voor leerlingenbegeleiding bepaalt dat elke school een beleid op leerlingenbegeleiding moet uitwerken. Inzetten op het voorkomen van inbreuken op de leerplicht en de preventie van schooluitval maken deel uit van een beleid op leerlingenbegeleiding. Meer informatie kan u vinden in de omzendbrief Operationalisering van de leerlingenbegeleiding in het basisonderwijs, het secundair onderwijs en de centra voor leerlingenbegeleiding.
Voor meer informatie kan u ook volgende omzendbrieven raadplegen:
- Afwezigheden van leerlingen in het basisonderwijs;
- Afwezigheden en in- en uitschrijvingen in het voltijds gewoon secundair onderwijs en het deeltijds secundair onderwijs;
- Stelsel van leren en werken.
7.
Controle op de leerplicht
De wet van 29 juni 1983 betreffende de leerplicht bepaalt dat de personen die de ouderlijke macht uitoefenen of een of meerdere leerplichtige kinderen in rechte of in feite onder hun bewaring hebben, verplicht zijn ervoor te zorgen dat zij voldoen aan de wet op de leerplicht. Dat betekent dat zij:
- moeten ingeschreven zijn in een school voor voltijds gewoon of buitengewoon onderwijs, in een centrum voor deeltijds beroepssecundair onderwijs (CDO) of in een centrum voor vorming van zelfstandigen en KMO moeten ingeschreven zijn, en dat zij de lessen in die school of dat centrum op regelmatige basis moeten volgen;
- huisonderwijs moeten volgen.
Jaarlijks controleert het Agentschap voor Onderwijsdiensten (AGODI) de inschrijvingen van de leerplichtige leerlingen. Deze controle heeft ook als doel om dubbele inschrijvingen te vermijden. De controle gebeurt doorheen het schooljaar en wordt uitgevoerd via het identificatienummer van het Rijksregisternummer van deze leerlingen.
Via DISCIMUS beschikt AGODI over een lijst met de identificatiegegevens van de leerlingen die uiterlijk de 3de schooldag werden ingeschreven en over een overzicht van de aan- en afwezigheden van die leerlingen.
De lijsten van de verschillende scholen en centra worden conform de privacyregelgeving vergeleken met de globale lijst van de Vlaamse Gemeenschap. Op die manier gaat AGODI na welke leerplichtige leerlingen niet zijn ingeschreven en welke leerplichtige leerlingen in meerdere scholen zijn ingeschreven.
Meer informatie over de leerplichtcontrole vindt u hier: https://onderwijs.vlaanderen.be/nl/ouders/leerplicht/leerplichtcontrole
8.
Bijlage
